Small 04 opt

Ryc. 4. Probówki po wirowaniu 2700 obr./min przez 12 minut.

Small 05 opt

Ryc. 5. Fibryna bogatopłytkowa (PRF) po odwirowaniu.

Small 06 opt

Ryc. 6. Zębodół po ekstrakcji zęba 37.

Small 07 opt

Ryc. 7. Zaaplikowanie fibryny bogatopłytkowej do zębodołu.

Small 08 opt

Ryc. 8. Zębodół zaopatrzony fibryną bogatopłytkową.

Small 09 opt

Ryc. 9. Zabezpieczenie zębodołu lateksową membraną ustabilizowaną szwami.

Small 10 opt

Ryc. 10. Badanie kontrolne 2 dni po ekstrakcji.

Small 11 opt

Ryc. 11. Rana w 7. dobie po zabiegu.

Small 12 opt

Ryc. 12. Rana po usunięciu szwów.

Small 13 opt

Ryc. 13. Kontrolne zdjęcie pantomograficzne 5 tygodni po ekstrakcji.

Podsumowanie

1. Wystąpienie martwicy bisfosfonianowej kości szczęk może znacząco wpłynąć na jakość życia pacjenta, dlatego kluczowe jest, aby przed rozpoczęciem zabiegów inwazyjnych stomatolodzy brali pod uwagę możliwość wystąpienia tego powikłania.

2. Wykonywanie procedur chirurgicznych u pacjentów leczonych bisfosfonianami powinno być poprzedzone badaniem podmiotowym oraz przedmiotowym poszerzonym o diagnostykę radiologiczną i wykonanie badania CTX.

3. Zastosowanie fibryny bogatopłytkowej – materiału autogennego pozyskiwanego z krwi pacjenta – działa stymulująco na tkanki i redukuje ryzyko opóźnionego gojenia.

4. Preparat ten jest ekonomiczny, szybki i łatwy w przygotowaniu, nie wymaga biochemicznej obróbki krwi oraz użycia dodatkowych substancji, dlatego jego stosowanie ma duży potencjał, aby stać się rutynowym zabiegiem wykonywanym w celu redukowania powikłań pozabiegowych.

5. Wprowadzenie stosowania PRF po zabiegach ekstrakcji zębów u pacjentów przyjmujących bisfosfoniany powinno stać się standardowym protokołem postępowania przeciwdziałającego BRONJ.

ABSTRACT

Osteoporosis is the most common systemic skeletal disease. The treatment consists of taking medications, including bisphosphonates, which can cause BRONJ osteonecrosis. This complication can significantly affect the patient’s quality of life, so it is important to account for the possibility of its development before the beginning of treatment. Platelet rich fibrin is an autogenic material obtained from the patient’s blood. It has a stimulating effect on tissues and reduces the risk of delayed healing. If the patient is undergoing a bisphosphonate treatment, the use of PRF after tooth extraction may reduce the risk of complications.

Keywords: Tooth extraction, BRONJ, platelet-rich fibrin, osteoporosis.

Współpraca: Michał Makar i Milena Jakubczyk, Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Chirurgii Stomatologicznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, kierownik: dr hab. med. Grzegorz Trybek

Zdjęcia: autorów – archiwum prywatne (4), przypadku – Zakład Chirurgii Stomatologicznej PUM w Szczecinie (13)

Piśmiennictwo

1. T u KN , Lie JD, Wan CK V, Cameron M, Austel AG, Nguyen JK, Van K, Hyun D. Osteoporosis: A Review of Treatment Options. P T. 2018;43(2):92-104

2. C amacho PM , Petak SM , Binkley N, Clarke BL , Harris ST , Hurley DL , Kleerekoper M, Lewiecki EM , Miller PD , Narula HS , Pessah-Pollack R, Tangpricha V,

Wimalawansa SJ, Watts NB . American Association of Clinical Endocrinologists and American College of Endocrinology Clinical practice guidelines for the

diagnosis and treatment of postmenopausal osteoporosis – 2016. Endocr Pract. 2016;2(22[Suppl 4]):1-42

3. D rake MT , Clarke BL , Khosla S. Bisphosphonates: mechanism of action and role in clinical practice. Mayo Clin Proc. 2008;83(9):1032-45

4. W oo SB , Hellstein JW, Kalmar JR. Narrative [corrected] review: bisphosphonates and osteonecrosis of the jaws. Ann Intern Med. 2006;144:753-61

5. M arx RE , Sawatari Y, Fortin M, Broumand V. Bisphosphonate-induced exposed bone (osteonecrosis/osteopetrosis) of the jaws: risk factors, recognition,

prevention and treatment. J Oral Maxillofac Surg. 2005;63:1567-75

6. B amias A, Kastritis E, Bamia C. Osteonecrosis of the jaw in cancer after treatment with bisphosphonates: incidence and risk factors. J Clin Oncol. 2005;3:8580-7

7. O tto S, Abu-Id MH , Fedele S, Warnke PH , Becker ST , Kolk A, Mücke T, Mast G, Köhnke R, Volkmer E, Haasters F, Lieger O, Iizuka T, Porter S, Campisi G, Colella G,

Ploder O, Neff A, Wiltfang J, Ehrenfeld M, Kreusch T, Wolff KD , Stürzenbaum SR , Schieker M, Pautke C. Osteoporosis and bisphosphonates-related osteonecrosis

of the jaw: not just a sporadic coincidence – a multi-centre study. J Craniomaxillofac Surg. 2011;39(4):272-7

8. Villa A, Castiglioni S, Peretti A, Omodei M, Ferrieri GB , Abati S. Osteoporosis and bisphosphonate-related osteonecrosis of the jaw bone. ISRN Rheumatol.

2011;2011:654027

9. R uggiero SL . Guidelines for the diagnosis of bisphosphonate-related osteonecrosis of the jaw (BRON J). Clin Cases Miner Bone Metab. 2007;4(1):37-42

10. D ohan DM , Choukroun J, Diss A, Dohan SL , Dohan AJ, Mouhyi J, Gogly B. Platelet-rich fibrin (PR F): a second-generation platelet concentrate. Part I: technological

concepts and evolution. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2006;101:37-44

11. W u CL , Lee SS , Tsai CH , Lu KH , Zhao JH, Chang YC . Platelet-rich fibrin increases cell attachment, proliferation and collagen-related protein expression of human

osteoblasts. Aust Dent J. 2012;57(2):207-12

12. G assling VL, Açil Y, Springer IN , Hubert N, Wiltfang J. Platelet-rich plasma and platelet-rich fibrin in human cell culture. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol

Endod. 2009;108:48-55

13. O ’Connell JE, Ikeagwani O, Kearns GJ. A role for C-terminal cross-linking telopeptide (CT X) level to predict the development of bisphosphonate-related

osteonecrosis of the jaws (BRON J) following oral surgery? Ir J Med Sci. 2012;181(2):237-42

Do góry