Badania własne
Parafunkcje niezwarciowe i zaburzenia w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego wśród młodzieży
1Lek. dent. Karol Więcek
2Dr hab. med. prof. nadzw. Sebastian Kłosek
Stres cywilizacyjny jest jedną z najczęstszych chorób XXI w., występującą głównie w krajach wysoko rozwiniętych, która dotyka w równym stopniu osoby dorosłe, dzieci i młodzież. W okresie dojrzewania stres jest związany głównie z okresem wchodzenia w dorosłe życie, nauką, egzaminami, wzrostem tempa życia oraz brakiem umiejętności radzenia sobie z przeciwnościami.[1,2]
Różne ujęcia stresu
W ujęciu Lazarusa i Folkmann stres jest relacją pomiędzy jednostką i otoczeniem, w której dochodzi do oceny poznawczej zaistniałej sytuacji oraz podjęcia sposobu radzenia sobie z nią w taki sposób, kiedy organizm dąży do homeostazy i adaptuje się do warunków.[3]
Everly i Rosenfeld zaproponowali w latach 80. XX w. teorię, w myśl której stres to psychofizjologiczna reakcja na bodźce, obejmująca zależność między ciałem i psychiką. Reakcją na stres jest tutaj najczęściej pobudzenie psychofizjologiczne.[3]
Strelau określił stres jako stan, w którym jednostka doświadcza silnych negatywnych emocji z towarzyszącymi zmianami fizjologicznymi i biochemicznymi, spowodowany brakiem równowagi między postawionymi przed nią wymaganiami i brakiem możliwości poradzenia sobie z nimi.[3,4]
Rozładowanie stresu w obrębie narządu żucia
W obrębie narządu żucia rozładowanie lęku, niepokoju i napięcia następuje za pomocą parafunkcji.[5-7] Parafunkcje są to nieprawidłowe, bezcelowe, szkodliwe i utrwalone ruchy wykonywane nieświadomie w niekontrolowany sposób.
O parafunkcjach zwarciowych mówimy, gdy dochodzi do kontaktu między zębami przeciwstawnymi (np. zaciskanie lub zgrzytanie), a ich konsekwencją są starcia zębów, ubytki klinowe oraz uszkodzenia w obrębie szkliwa.
Parafunkcje niezwarciowe są charakterystyczne głównie dla dzieci i młodzieży, odbywają się bez kontaktu zębów przeciwstawnych.[7-9] Można do nich zaliczyć:
- nagryzanie błony śluzowej warg i policzków,
- napinanie policzków,
- obgryzanie płytki paznokciowej i skórek wokół niej,
- nagryzanie przedmiotów takich jak ołówki lub długopisy,
- długie żucie gumy,
- spożywanie twardych przekąsek, np. orzeszków, paluszków.[4,10]
Parafunkcje, oprócz powodowania dysfunkcji, przyczyniają się również do powstawania wad zgryzu. Należy zauważyć, że w ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost częstości występowania parafunkcji we wszystkich grupach wiekowych, w tym u dzieci i młodzieży.[2]
Cel badania
Celem pracy jest określenie częstości występowania parafunkcji, zaburzeń w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego (SSŻ) oraz wad ortodontycznych wśród młodzieży w wieku 14-16 lat.
