Rycina 6. Głowa poszkodowanego: widoczna opracowana chirurgicznie rana okolicy zausznej i małżowiny usznej prawej

Bezpośrednio po zabiegu operacyjnym pacjenta nieprzytomnego, wentylowanego mechanicznie, pod wpływem leków anestetycznych przekazano na Oddział Anestezjologii i Intensywnej Opieki Medycznej tutejszego szpitala.

W pierwszej dobie po urazie wykonano otwartą repozycję i stabilizację złamania podstawy kości śródręcza po stronie prawej śrubą kaniulowaną Herberta.

W drugiej dobie po urazie pacjenta wybudzono ze śpiączki farmakologicznej. W okresie pooperacyjnym rany goiły się bez powikłań. Chory został wypisany ze szpitala w siódmej dobie po urazie, w stanie ogólnym i miejscowym dobrym, wydolny krążeniowo i oddechowo, bez deficytów neurologicznych, po usunięciu szwów skórnych (ryc. 7).

Rycina 7. Widoczne rany pourazowe po usunięciu szwów

Dyskusja

Około 12% urazów czaszkowo-mózgowych leczonych w ramach centrów urazowych stanowią te związane z uprawianiem sportu. Wypadki z udziałem rowerzystów stanowią 54% przypadków. W 51% przypadków dochodzi do złamań w obrębie twarzoczaszki¹⁶.

Zawodowi kolarze częściej ulegają urazom w obrębie twarzoczaszki ze względu na charakterystyczną budowę kierownicy roweru, która pozwala zawodnikom na przyjęcie bardziej aerodynamicznej pozycji podczas zjazdów. Taka właśnie kierownica z rączkami odstającymi do góry została wprowadzona przez 3-krotnego zwycięzcę Tour de France – Grega LeMonda. Gdy dochodzi do kontaktu z przeszkodą bądź nierównością podłoża, kierownica ulega odbiciu ku górze, skutkując bezpośrednim uderzeniem w twarz, co prowadzi do złamań w obrębie szczęki i zębów, w szczególności siekaczy¹².

Ilość urazów sportowych udaje się zredukować dzięki stosowaniu profesjonalnych ochraniaczy zębów, ochraniaczy kończyn górnych i dolnych oraz profesjonalnych okularów i kasków. W dostępnej literaturze szeroko opisywane są urazy zębów, które powstają w następstwie uprawiania takich sportów jak kolarstwo, ale również wszelkiego rodzaju gier zespołowych, łyżwiarstwa, a także sportów walki¹⁷. Emshoff i wsp. na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzili występowanie urazów zębów w 25,4% przypadków sportowców jeżdżących na rowerze¹⁸.

W badaniach porównujących występowanie urazów twarzoczaszki wśród kolarzy, piłkarzy i sportowców uprawiających waterpolo wypadki na rowerze częściej powodują urazy twarzy oraz zębów i są powodem 16,85% hospitalizacji na oddziale chirurgii szczękowo-twarzowej.

Müller i wsp. w obserwacjach dotyczących urazów kolarzy opisywali konieczność hospitalizacji na oddziale chirurgii szczękowo-twarzowej u 78 pacjentów z grupy 88, którzy ulegli wypadkowi. U tych osób do złamań najczęściej dochodziło w obrębie kości jarzmowych i oczodołów, a 1/3 z nich stanowiły złamania kości żuchwy i szczęki¹⁹. Müller i wsp. dokonali szczegółowych porównań urazów w obrębie twarzoczaszki u kolarzy szosowych i górskich. Na podstawie przeprowadzonych obserwacji wywnioskowali, iż ciężkie urazy twarzoczaszki występowały dwukrotnie częściej u kolarzy górskich. W przeciwieństwie do złamań kości jarzmowych u kolarzy szosowych, u kolarzy górskich w 15% przypadków występowały złamania typu Le Fort I, II oraz III. W badaniu obejmującym 423 kolarzy górskich zaledwie 4,4% nosiło kaski z ochroną twarzy i żuchwy¹⁹.

Podsumowanie

Czas od momentu urazu do chwili podjęcia działań medycznych na miejscu zdarzenia, mających na celu likwidację skutków urazu oraz zapobiegających dalszym obrażeniom, nazwano złotą godziną. Działania ratownicze na miejscu zdarzenia są skoncentrowane na eliminacji stanu zagrożenia życia, tj. ostrej niewydolności oddechowej oraz niewydolności krążenia. Najważniejszym elementem dalszego postępowania jest praca w zespole wielospecjalistycznym trauma team, ustalenie następstw urazu mózgowego oraz obrażeń głowy i twarzoczaszki. Wczesne wykrycie ewentualnych powikłań, leczenie wielospecjalistyczne, a następnie rehabilitacja umożliwiają powrót pacjenta do życia i możliwość dalszego uprawiania sportu.