Ząb zatrzymany (retentio dentis) stanowi nieprawidłowość zębową dotyczącą czasu wyrzynania się zębów. O zatrzymaniu mówimy wówczas, gdy ząb jest całkowicie uformowany, a od czasu fizjologicznego jego wyrznięcia minęły 2 lata. Zęby mogą być zatrzymane całkowicie (ząb jest w całości otoczony tkanką kostną) lub częściowo (część zęba pokryta jest tylko błoną śluzową)¹.

Częstość występowania zatrzymanych kłów górnych wynosi od 0,8 do 4,9%^2-5. W 55-75% położone są podniebiennie^2,6.

Etiologia

W ostatnich dziesięcioleciach zauważa się nasilanie zjawiska retencji zębów. Wyjaśnieniem tej tendencji wydaje się coraz wyższy poziom higieny, a także rzadsza utrata zębów, podkreślany jest też wpływ braku fizjologicznej atrycji zębów na skutek zmian nawyków dietetycznych. Należy wspomnieć również o etiologii genetycznej retencji zębów, która odgrywa istotną rolę w procesie odontogenezy. Przyczyny zatrzymania zęba można podzielić na miejscowe i ogólne^5-11.

Do przyczyn miejscowych zaliczamy (tab. 1):

• przedwczesną utratę zęba mlecznego
• obecność przeszkody na drodze wyrzynania (zęby nadliczbowe, zębiaki, torbiele, guzy, blizny kostne)
• nieprawidłowe położenie zawiązka
• brak miejsca w łuku zębowym
• dysproporcję pomiędzy długością łuku a szerokością kła
• zwężenie lub skrócenie łuku zębowego
• ankylozę kła
• nieprawidłową resorpcję jednoimiennego zęba mlecznego
• urazy okolicy zatrzymanego zęba
• włókniakowatość dziąseł
• rozszczepy wyrostka zębodołowego
• wczesne ortodontyczne cofanie siekaczy w przypadku ich protruzji.

Wśród przyczyn ogólnych zatrzymania zębów należy wymienić:

• dziedziczne występowanie retencji kłów¹²
• niedobory witamin (np. krzywica)¹³
• zaburzenia wewnątrzwydzielnicze (np. niedoczynność tarczycy)¹⁴
• wady genetyczne (np. dyzostoza mutacyjna, dysplazje, cherubinizm, zespół Gorlina).

Policzkowe zatrzymanie kła może być spowodowane dysproporcją pomiędzy długością łuku a szerokością korony zęba zatrzymanego. Do podniebiennego jego zatrzymania przyczyniają się braki górnych siekaczy bocznych lub ich nieprawidłowy kształt^5-7,9.