Badanie histopatologiczne, które otrzymaliśmy po 3 tygodniach od pobrania materiału, wykazało „fragment częściowo sklerotycznie zmienionej kości” po obydwu stronach. W związku z tym pacjentka została poinformowana o łagodnym charakterze zmian oraz skierowana do dalszego leczenia protetycznego.

Dyskusja

Ze względu na to, że egzostozy nie są zmianami o charakterze patologicznym, a w pewnym sensie stanowią indywidualną cechę pacjenta, wskazania do ich leczenia chirurgicznego są ograniczone. Nie spotyka się też w literaturze medycznej wielu publikacji na ten temat.

Departament anestezjologii w Albanii opisał przypadki wyrośli kostnych w żuchwie, które utrudniały intubację pacjenta przed zabiegiem operacyjnym⁹. Według Rastogi wskazaniem do usunięcia egzostozy w żuchwie może być potrzeba uzyskania autogennego materiału kostnego do leczenia patologicznych kieszeni kostnych powstałych w przebiegu zapalenia przyzębia¹⁰. Rickels jako przyczynę usunięcia mnogich egzostoz żuchwy strony policzkowej i językowej przedstawił infekcje spowodowane zaleganiem resztek pokarmowych pomiędzy egzostozami a zębami¹¹.

Wydaje się również, że nie należy nadmiernie obawiać się o nawrót choroby i konieczność wykonywania ponownego zabiegu chirurgicznego, ponieważ, jak prezentuje to w swojej pracy Valentin² (w literaturze rzadko pojawiają się opisy wznów, które jeśli nawet wystąpią, to mają mniejszą dynamikę rozwoju niż zmiany pierwotne), pomocna w uniknięciu wystąpienia wznów jest analiza indywidualnych czynników mogących spowodować kolejny wzrost egzostozy i profilaktyka z tym związana, np. u pacjentów z urazem zgryzowym polega ona na zabiegowym wykonaniu szyny relaksacyjnej.

Pacjenci z egzostozami często przychodzą do poradni chirurgii stomatologicznej zestresowani, ponieważ lekarze dentyści oraz lekarze innych specjalności wykazali zaniepokojenie, stwierdzając obecność tych zmian w ich jamie ustnej. Dlatego rozpoczynając rozmowę z pacjentem, ważne jest uświadomienie go o całkowicie łagodnym charakterze egzostoz, a następnie ustalenie dalszego planu leczenia, biorąc pod uwagę stan ogólny, dolegliwości oraz ewentualną potrzebę wykonania u niego uzupełnień protetycznych.

Wnioski

Egzostozy nie są tworami patologicznymi i w większości przypadków nie wymagają leczenia (ewentualnie wskazana jest obserwacja), ten fakt powinno się uświadomić pacjentowi podczas pierwszej konsultacji z zakresu chirurgii stomatologicznej. Głównym wskazaniem do leczenia chirurgicznego tych zmian jest przygotowanie pacjenta do protezowania. Zabieg wykonuje się po uprzedniej konsultacji protetycznej. Można go przeprowadzić bezboleśnie w znieczuleniu miejscowym, a gojenie z reguły przebiega bez znacznych dolegliwości. Wydaje się, że opatrunek z PRF znacznie wspomaga gojenie i zapobiega tworzeniu się krwiaka w okolicy operowanej. Pozostałymi wskazaniami do chirurgicznego leczenia egzostoz (z którymi spotykamy się stosunkowo rzadko) są: problemy z intubacją, zaleganie resztek pokarmu między egzostozą a zębami, drażnienie w obrębie błony śluzowej jamy ustnej, wskazania logopedyczne.

Zachęcamy lekarzy stomatologów i protetyków do częstszego kierowania pacjentów na zabiegi chirurgiczne przygotowujące do protezowania. Naszym zdaniem dyskomfort pacjenta po zabiegu jest nieporównywalnie mniejszy niż dyskomfort przewlekłego użytkowania nie do końca dopasowanego uzupełnienia protetycznego (w szczególności ruchomego).