Rozpoznanie niedożywienia u chorych wymagających operacji i właściwe uzupełnienie niedoborów substancji odżywczych przed zabiegiem i po nim korzystnie wpływają na wynik leczenia chirurgicznego oraz zapobiegają powikłaniom.

Nowoczesna chirurgia to złożony proces leczniczy, który nie ogranicza się wyłącznie do zabiegu operacyjnego. Naczelnym zadaniem chirurga jest nie tylko przeprowadzenie operacji, ale również dążenie do ograniczenia jej powikłań. Osiągnąć to można wielokierunkowym działaniem chirurga zarówno przed operacją, jak i w jej w trakcie oraz po niej.

Do działań podejmowanych przed zabiegiem należy zaliczyć dążenie do zwiększania odsetka operacji wykonywanych w trybie planowym, do których można przygotować zarówno chorego, jak i zespół operujący. Należy do nich również dostosowywanie strategii leczenia do stanu chorego.

Operacja często powoduje okaleczenie chorego, niejednokrotnie bardzo duże. Zadaniem chirurga jest zrównoważenie działań leczniczych z niekorzystnymi następstwami leczenia. Procedura lecznicza powinna być tak dostosowana, by niekorzystne następstwa zabiegu nie przewyższały efektów leczniczych. Czasem wiąże się to z odstąpieniem od operacji lub z wykonaniem zabiegu w mniejszym zakresie. Wynika to bezpośrednio z konieczności uwzględnienia jakości życia chorego po zabiegu.

Działania pooperacyjne mają na celu umożliwienie jak najszybszego powrotu chorego do pełnej wydolności. Osiąga się to dzięki odpowiedniemu nawodnieniu, leczeniu przeciwbólowemu, wczesnemu uruchamianiu po zabiegu, profilaktyce przeciwzakrzepowej i jak najszybszemu wykorzystaniu przewodu pokarmowego.

Na wszystkich etapach tego postępowania, zarówno przed operacją, jak i po niej, bardzo ważnym elementem strategii działania jest przeciwdziałanie niedożywieniu.

Niedożywienie

Niedożywienie jest chorobą (nie objawem chorobowym), w przebiegu której niedobór energii i (lub) białka, i (lub) innych składników odżywczych (witamin, pierwiastków śladowych, elektrolitów) niekorzystnie wpływa na morfologię oraz czynność tkanek i narządów. Niedobory białkowe zaburzają też czynności regulujące metabolizm.¹ Niewydolność metaboliczna ustroju powstaje nie tylko z powodu braku białka, energii lub innych substancji budulcowych, ale również w następstwie niedoboru witamin i pierwiastków śladowych, które pełnią rolę kofaktorów, substancji pomocniczych reakcji chemicznych odpowiadających za prawidłowy metabolizm. Stan ten jest wywołany zbyt małą podażą wymienionych substancji odżywczych lub złym ich wchłanianiem z przewodu pokarmowego, albo niedostosowaniem ich podaży do aktualnych potrzeb. Prowadzi to do niedożywienia ilościowego. Zła jakość podawanych składników (brak w diecie aminokwasów niezbędnych) albo niedobory tylko poszczególnych ich składników (niedobór witaminy B₁) prowadzą do niedożywienia jakościowego. Najczęstszą przyczyną niedożywienia jest głodzenie wynikające z różnych przyczyn. Niedożywienie jest schorzeniem ogólnoustrojowym, które nieleczone prowadzi do śmierci.