Era nowoczesnego leczenia raka piersi rozpoczęła się w 1894 r. W tym właśnie roku William S. Halsted określił zakres leczenia chirurgicznego obejmującego operację w obrębie piersi i regionalnego spływu chłonnego. Obecne postępowanie jest tylko modyfikacją tamtej koncepcji, która w większości przyjęła formę operacji oszczędzających.

Operacja klasyczna metodą Halsteda

Na bazie zdobytych doświadczeń podczas wizyty w Europie i wykonania operacji u 50 chorych William S. Halsted opublikował w 1894 r. w „Annals of Surgery” pracę „The results of operations for the cure of cancer of the breast performed at Johns Hopkins Hospital from June 1889, to January 1894”, w której przedstawił zakres chirurgicznego leczenia raka piersi. W oryginalnej technice Halsteda obejmował on: rozległe usunięcie gruczołu piersiowego wraz z pokrywającą gruczoł skórą (ze względu na stwierdzane częste owrzodzenia lub nacieki skórne), mięśnie piersiowe oraz regionalne węzły chłonne.¹ Halsted uzyskał 3-letnie okresy wolne od wznowy miejscowej na poziomie 3%, a wznowy miejscowo-regionalnej – 20%. Natomiast przeżycia 5-letnie osiągały poziom 40%, tzn. przeżywało o połowę więcej pacjentek leczonych niż nieleczonych.

Próbę poprawy wyników leczenia metodą Halsteda podjęli Handley i Urban. Proponowali oni zwiększenie rozległości operacji i wycięcie węzłów chłonnych w okolicy tętnicy piersiowej wewnętrznej wraz ze strukturami kostno-mięśniowymi i rekonstrukcję ubytku powięzią.² Takie postępowanie jednak się nie upowszechniło. Natomiast technika i rozległość operacji zaproponowane przez Halsteda na wiele dekad zagościły w zestawie operacji wykonywanych przez chirurgów onkologów.

Pomimo upływu czasu i wykorzystania radioterapii do leczenia chorych na raka piersi odległe wyniki leczenia były porównywalne z opublikowanymi przez Halsteda w 1894 r. Przykładowo chore leczone w latach 1938-1956 w Ontario w Kanadzie uzyskały przeżycia 5-letnie na poziomie 45% przy 15% zidentyfikowanych wznów miejscowo-regionalnych.³

Postęp, który dokonywał się w naukach medycznych, oraz coraz lepsze poznawanie biologii raka piersi umożliwiły Pateyowi i Dysonowi w 1948 r. przeprowadzenie operacji z zaoszczędzeniem skóry i mięśnia piersiowego większego.⁴ W 1972 r. Madden zaproponował kolejną modyfikację mastektomii pozwalającą na pozostawienie obu mięśni piersiowych.⁵ Auchincloss kwestionował wykonywanie pełnej limfadenektomii pachowej obejmującej piętra I-III. Postulował on usunięcie piętra III węzłów chłonnych tylko w przypadku ich klinicznej zmiany.⁶