Zachorowalnośćna raka odbytnicy rośnie w szybkim tempie, podobnie jak możliwości wyboru sposobów jego leczenia. Decyzje dotyczące terapii chorego, kombinacji możliwych procedur i chronologii poszczególnych etapów trzeba podejmować na wstępie, uwzględniając precyzyjne i pełne informacje o rodzaju i zaawansowaniu procesu nowotworowego.

Wstęp

Dynamika wzrostu zachorowalności na raka jelita grubego w Polsce należy do najwyższych w Europie, choć sama zachorowalność jest o 25% niższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej. Według Krajowego Rejestru Nowotworów w 2010 roku współczynnik zachorowalności wśród mężczyzn wynosił 30, a wśród kobiet 18 przypadków na 100 tys. W 2013 roku zarejestrowano aż 17 450 zachorowań, wyraźnie częściej chorobę wykrywano u mężczyzn (9548 przypadków). Z tej liczby ok. 40% stanowią chorzy z rakiem odbytnicy. W ciągu 30 lat zachorowalność wzrosła ponadtrzykrotnie (ryc. 1).

W tym czasie w leczeniu raka okrężnicy i odbytnicy powszechne zastosowanie znalazły nowe, nieznane uprzednio leki i metody terapeutyczne. Wprowadzono leczenie skojarzone oraz mniej inwazyjne i wysoko zaawansowane technologie. Szeroko zakrojona akcja profilaktycznych oportunistycznych badań kolonoskopowych prowadzona w Polsce od 16 lat zaowocowała zwiększeniem częstości rozpoznań raka o niższych stopniach zaawansowania.¹ Duże nadzieje wiąże się z dodatkowym wprowadzeniem od 2012 roku profilaktycznych badań populacyjnych z systemem zaproszeń dla osób w wieku 55-64 lat. Rozważa się również rozszerzenie programów badań przesiewowych na osoby starsze, co ma bezpośredni związek z wydłużaniem życia. W krajach rozwiniętych sugeruje się objęcie nimi osób do 75, a nawet w indywidualnych przypadkach do 85 r.ż.²

Powyższe działania poprawiły wyniki leczenia i odsetek przeżyć pięcioletnich. O ile w drugiej połowie lat 90. XX wieku przeżycia pięcioletnie były udziałem 37% chorych z rozpoznanym rakiem jelita grubego, o tyle w pierwszej dekadzie XXI wieku odsetek ten sięgał już ok. 48%. Mimo tak wyraźnej poprawy wyniki nadal o około 20% odbiegają od osiąganych w rozwiniętych krajach świata. Sytuacja chorych z rakiem jelita grubego jest jedynie odzwierciedleniem ogólnej sytuacji onkologicznej w naszym kraju: wysokiego współczynnika śmiertelności z powodu nowotworów sięgającego według OECD 240/100 tys. i niskiego odsetka przeżyć 5-letnich (37,3% w przypadku mężczyzn i 53,5% w przypadku kobiet).³ W USA średnie pięcioletnie przeżycie względne chorych na raka jelita grubego wynosi 65,1% i waha się w zależności od zaawansowania choroby (ryc. 2).