Leczenie owrzodzeń niedokrwiennych wymaga pilnego i wielokierunkowego postępowania. Chorzy z owrzodzeniami niedokrwiennymi kończyn dolnych znajdują się bowiem w grupie bardzo dużego ryzyka powikłań ze strony układu krążenia oraz konieczności wykonania dużych amputacji.

Wstęp

Krytyczne niedokrwienia powodują około 30% wszystkich owrzodzeń kończyn dolnych. Zapadalność na owrzodzenia tętnicze kończyn dolnych oceniana jest w Europie i Stanach Zjednoczonych na 500-1000 nowych przypadków na milion mieszkańców rocznie,¹ a częstość występowania na 1,3-2,3%. Z uwagi na starzenie się społeczeństw oraz częstsze występowanie niedokrwienia kończyn dolnych u osób starszych częstość rozwoju owrzodzeń niedokrwiennych, zwłaszcza u chorych ze współistniejącą cukrzycą, zwiększa się. Przewiduje się, że liczba chorych ze zmianami martwiczymi na kończynach dolnych spowodowanymi miażdżycą i cukrzycą może się podwoić w ciągu następnych 15-20 lat.² Owrzodzenia kończyn dolnych występują w najbardziej zaawansowanych stadiach przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych (w krytycznym niedokrwieniu) i często współistnieją z bólami nocnymi lub spoczynkowymi. W najczęściej stosowanej skali oceny stopnia niedokrwienia kończyny, skali Rutheforda, owrzodzenia niedokrwienne są kwalifikowane jako najbardziej zaawansowane – 5 i 6 kategoria, co odpowiada 4 stopniowi w skali Fontaine’a. W celu dokładniejszego określenia owrzodzenia niedokrwiennego i oceny zagrożenia kończyny amputacją opracowano wiele skal, w których uwzględniane są nie tylko wielkość, głębokość i lokalizacja owrzodzenia, ale również współistniejące zakażenie, zaburzenia działania układu nerwowego, zajęcie kości i stawów oraz głębokość niedokrwienia.³

Zdecydowanie najczęstszą przyczyną powstania owrzodzenia niedokrwiennego kończyn dolnych jest miażdżyca. Znacznie rzadziej do niedokrwiennych zmian martwiczych prowadzą inne choroby naczyniowe: choroba Bürgera, zapalenia naczyń, choroby tkanki łącznej, stosowanie substancji naczyniokurczących (amin katecholowych lub kokainy).⁴ Z uwagi na współistniejące powszechnie zmiany miażdżycowe innych tętnic chorzy z owrzodzeniami niedokrwiennymi kończyn dolnych znajdują się w grupie bardzo dużego ryzyka utraty kończyny, jak również innych powikłań ze strony układu krążenia, w tym zgonu. W tej grupie chorych konieczne jest pilne leczenie wielokierunkowe. Powinno ono objąć leczenie zachowawcze (redukcję czynników ryzyka miażdżycy) oraz zabiegowe (poprawiające napływ krwi do niedokrwionych tkanek).