Postęp diagnostyczny i terapeutyczny, jaki się dokonał w chirurgii gruczołów dokrewnych na przestrzeni ostatnich 20-30 lat, należy do najbardziej spektakularnych zmian w jakości i sposobie leczenia tej grupy schorzeń.

Wprowadzenie

Rozwój badań diagnostycznych, nowoczesnych metod wizualizacyjnych, kontroli śródoperacyjnej czy wreszcie nowoczesnego instrumentarium w chirurgii gruczołów dokrewnych wpłynął na zakres i charakter technik operacyjnych oraz zasad kwalifikacji pacjentów do zabiegów. Postęp ten istotnie zmienił strategie i zakres leczenia operacyjnego. Na podstawie danych z piśmiennictwa i własnych doświadczeń omawiamy najważniejsze zmiany, jakie nastąpiły w ostatnim czasie w tej dziedzinie chirurgii.

Chirurgia tarczycy i przytarczyc

Ewolucja technik zabiegowych w chirurgii tarczycy i przytarczyc, jaka dokonała się w ciągu kilku ostatnich dekad, nie byłaby możliwa, gdyby nie swoista rewolucja chirurgiczna przełomu XIX i XX wieku. Podstawy i założenia techniki operacyjnej oraz patofizjologii przedstawione przez ojca chirurgii tarczycy Emila Theodora Kochera spowodowały radykalne zmniejszenie śmiertelności i ryzyka innych powikłań. Dalszy rozwój przyczynił się do wystandaryzowania techniki operacyjnej, a prace innych autorów, takich jak: Felix Mandl, Frank Lahey, William Halsted czy Jan Mikulicz-Radecki, ugruntowały pozycję klasycznej tyroidektomii i paratyroidektomii jako najskuteczniejszych metod leczenia chorób gruczołów dokrewnych.

W drugiej połowie lat 90. ubiegłego wieku dynamicznie rozwinęły się metody endoskopowe. Chirurgia gruczołów dokrewnych stała się jedną z pierwszych dziedzin chirurgii, w której wykorzystano te techniki podczas zabiegów, czego ukoronowaniem była pierwsza wideoskopowa paratyroidektomia i tyroidektomia. Kolejne lata przyniosły intensywny rozwój chirurgii endoskopowej gruczołów dokrewnych. Obecnie wszystkie znane ośrodki chirurgii endokrynologicznej w Europie i na świecie oferują pacjentom zabiegi endoskopowe tarczycy i przytarczyc. Bogactwo tych technik skłoniło nas do podjęcia próby usystematyzowania dostępów oraz technik operacyjnych z wykorzystaniem wideoendoskopii w chirurgii tych gruczołów. Warto zwrócić uwagę, że termin „nowoczesne technologie” dotyczy nie tylko techniki operacyjnej, ale również szeroko pojętej roli, jaką odgrywają najnowsze urządzenia do monitorowania jakości wykonywanych procedur. Mowa o znaczeniu śródoperacyjnego neuromonitoringu nerwów krtaniowych wstecznych i gałęzi zewnętrznej nerwu krtaniowego górnego oraz zapobieganiu pooperacyjnej niedoczynności przytarczyc w chirurgii gruczołu tarczowego (np. dzięki fluorescencyjnym metodom identyfikacji śródoperacyjnej przytarczyc), a także monitorowaniu skuteczności leczenia w zabiegach paratyroidektomii (m.in. śródoperacyjnym pomiarze stężenia natywnego parathormonu [iPTH – intact parathormone]).