Choroba refluksowa przełyku (GERD – gastroesophageal reflux disease) jest jednym z najczęstszych przewlekłych schorzeń u człowieka, rozpoznawanym u około 20% populacji niezależnie od płci. Zachorowalność na GERD zwiększa się systematycznie od kilku dekad.¹ W pracy omówiono występowanie, przyczyny, objawy kliniczne, rozpoznanie oraz leczenie choroby, w tym szczególnie chirurgiczne.

Definicja

Choroba refluksowa przełyku jest spowodowana patologicznym zarzucaniem treści żołądkowej do przełyku i objawia się typowo zgagą oraz zwracaniem treści żołądkowej. Prowadzi często do zapalenia błony śluzowej przełyku, które może być powikłane owrzodzeniami, zwężeniem, przełykiem Barretta i rakiem gruczołowym. U pacjentów z GERD występują również objawy nietypowe, takie jak bóle w klatce piersiowej, przewlekły kaszel i chrypka.²

Przyczyny

W chorobie refluksowej przełyku czynniki uszkadzające (zwykle kwas solny) przełamują naturalne zdolności obronne ustroju – w tym przypadku barierę antyrefluksową – co prowadzi do uszkodzenia błony śluzowej przełyku. Najważniejszym czynnikiem bariery jest dolny zwieracz przełyku (LES – lower esophageal sphincter), który stanowi zgrubienie mięśniówki gładkiej warstwy okrężnej przełyku na poziomie przepony o długości 2-4 cm i wywołuje strefę podwyższonego ciśnienia o wartości 10-40 mmHg. Wyższe ciśnienie jest spowodowane przede wszystkim skurczem tonicznym zwieracza. Fala perystaltyczna powstająca pod wpływem kęsa pokarmowego sprawia, że następuje chwilowy fizjologiczny rozkurcz zwieracza utrzymujący się przez kilka sekund. Barierę antyrefluksową oprócz LES tworzą również odnogi przepony – uciskając przełyk, zwiększają napięcie zwieracza, odcinek brzuszny przełyku poddawany wyższemu ciśnieniu śródbrzusznemu i ostry kąt żołądkowo-przełykowy Hisa, który powoduje, że powstaje pewnego rodzaju zastawka zamykająca wpust.

GERD jest chorobą wieloczynnikową, a jej przyczyny można podzielić na pierwotne i wtórne. Pierwotne to głównie zaburzenia czynnościowe LES, które polegają na nadmiernej ilości i długości spontanicznych i samoistnych relaksacji dolnego zwieracza pr...

Objawy kliniczne

Choroba refluksowa przełyku u większości pacjentów przebiega w sposób łagodny, a jej ciężkie powikłania, w tym rak gruczołowy, występują sporadycznie. Objawy kliniczne GERD dzielimy na typowe i nietypowe. Do tej pierwszej grupy należą: zgaga, zwra...

Zespoły płucne, schorzenia uszu, nosa, gardła i krtani oraz bóle w klatce piersiowej pochodzenia pozasercowego zalicza się do objawów nietypowych w GERD. Bóle w klatce piersiowej spowodowane zarzucaniem mogą być trudne do zróżnicowania z bólami dł...