Przeszczepienie wątroby stało się rutynowym sposobem leczenia przewlekłych schyłkowych chorób wątroby oraz ostrego uszkodzenia wątroby przebiegającego z jej niewydolnością. W artykule omówiono systemy kwalifikacji do zabiegu pozwalające wyłonić chorych, dla których ta metoda leczenia będzie najkorzystniejsza.

Wprowadzenie

W przypadku większości schorzeń przeżycie po przeszczepieniu wątroby (OLT – orthotopic liver transplantation) jest na tyle dobre, że obecnie w doniesieniach naukowych rezygnuje się z podawania przeżycia rocznego czy 5-letniego, a realnym celem staje się przeżycie 10-letnie i dłuższe, co bez wątpienia zachęca pacjentów do poddawania się tej procedurze terapeutycznej.

Ważne jest nie tylko jednoznaczne ustalenie wskazań do OLT, lecz także identyfikacja przeciwwskazań, które wskazywałyby na bezcelowość procedury albo na bezpośrednie zagrożenie życia pacjenta. Kwalifikacją chorego do OLT zajmuje się zespół złożony z hepatologów, chirurgów i anestezjologów. Przeprowadza się ponadto staranną ocenę kardiologiczną i stomatologiczną, a w razie konieczności pulmonologiczną, psychologiczną i psychiatryczną kandydata. Kobiety muszą się poddać badaniu ginekologicznemu oraz mammografii. Mężczyźni po 50 r.ż. są badani pod kątem raka prostaty. Jeżeli kandydat jest otyły lub niedożywiony, niezbędnym elementem kwalifikacji jest także opinia dietetyka.

Wielodyscyplinarność zespołu kwalifikującego do zabiegu jest kluczem do sukcesu transplantacji. Umieszczenie nazwiska chorego na liście oczekujących odbywa się podczas zebrania zespołu transplantacyjnego, w którym uczestniczą hepatolodzy, chirurdzy, anestezjolodzy i koordynator transplantacyjny, a w razie konieczności dodatkowo zaproszeni specjaliści, np. nefrolog czy anatomopatolog. Następnie koordynator przesyła dane pacjenta do Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji „Poltransplant”, które prowadzi centralną listę biorców.¹

Choroby wątroby stanowiące wskazanie do przeszczepienia

Inne wskazania do przeszczepienia wątroby ustala się u dorosłych, a inne u dzieci. W populacji osób dorosłych kandydatami do transplantacji są najczęściej chorzy z marskością wątroby, głównie o etiologii alkoholowej i HCV (hepatitis C virus; wirus zapalenia wątroby typu C). Obserwuje się też znaczący wzrost przeszczepień z powodu raka pierwotnego wątroby (HCC – hepatocellular carcinoma). Od 5% do 10% transplantacji wykonuje się ze wskazań pilnych z powodu niewydolności wątroby o piorunującym przebiegu. U dzieci dominują przeszczepienia z powodu niedorozwoju dróg żółciowych oraz schorzeń metabolicznych. Schyłkowa choroba wątroby na tle przewlekłych zakażeń wirusowych i piorunująca niewydolność wątroby (ALF – acute liver failure) są u dzieci rzadkością.²