Mimo stosowania na szeroką skalę profilaktyki przeciwzakrzepowej i coraz doskonalszego leczenia przeciwkrzepliwego skuteczne zapobieganie zakrzepicy i jej powikłaniom jest wciąż aktualnym problemem współczesnej medycyny.

Wstęp

Zakrzepowe zapalenie żył głębokich (ZZŻG) kończyn dolnych jest jedną z najczęstszych patologii układu sercowo-naczyniowego, z którą od lat zmagają się lekarze wszystkich specjalności. Częstość występowania choroby oceniana jest na 100-200 przypadków na 100 000 osób¹ i rośnie z wiekiem – 70% chorych na ZZŻG ukończyło 60 r.ż.² Często skąpoobjawowy i podstępny przebieg ZZŻG znacznie utrudnia rzetelną ocenę epidemiologiczną, a publikowane dane wydają się niedoszacowane. Ze względu na wczesne i odległe powikłania choroba stanowi duży problem zdrowotny, społeczny i ekonomiczny na całym świecie.

Do powszechnie znanych czynników ryzyka zakrzepicy zaliczamy m.in.:

• wiek
• otyłość
• unieruchomienie
• duże zabiegi operacyjne (zwłaszcza na kończynach dolnych, miednicy i w jamie brzusznej)
• aktywną lub przebytą chorobę nowotworową
• przebyty w przeszłości epizod żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.²

Odpowiednia kwalifikacja pacjentów do grup ryzyka pozwala w dużej mierze zapobiegać chorobie. Najgroźniejszym powikłaniem ZZŻG jest zatorowość płucna (ZP), której cechy w badaniach obrazowych stwierdza się nawet u połowy pacjentów z zakrzepicą.³ Śmiertelność w zatorowości płucnej sięga 25%, choroba odpowiada za 10% zgonów szpitalnych.⁴ Nagły zgon spowodowany zatorem tętnicy płucnej może być pierwszym objawem choroby, dlatego tak duży nacisk kładzie się na profilaktykę pierwotną. U części pacjentów po przebytej zatorowości płucnej może rozwinąć się w przyszłości przewlekłe nadciśnienie płucne. Innym ciężkim powikłaniem zakrzepicy żył głębokich jest bolesny siniczy obrzęk kończyny. Dochodzi do niego, gdy droga odpływu żylnego z kończyny dolnej ulegnie wykrzepnięciu. Nadciśnienie żylne uniemożliwia prawidłową perfuzję tkankową i prowadzi do ostrego niedokrwienia z wysokim ryzykiem utraty kończyny. Najczęstszym powikłaniem odległym zakrzepicy jest zespół pozakrzepowy, który rozwija się u 20-50% chorych w ciągu 2 lat po przebyciu zakrzepicy żył głębokich.⁵ Objawia się przetrwałym bólem, obrzękiem i uczuciem ciężkości kończyny, a w bardziej zaawansowanych stadiach choroby – zmianami troficznymi skóry i przewlekłymi owrzodzeniami. Zespół pozakrzepowy znacznie pogarsza jakość życia pacjentów,⁶ a w skrajnych przypadkach prowadzi do inwalidztwa.⁶