Zespół nietrzymania barwnika (zespół Blocha-Sulzbergera; IP – incontinentia pigmenti) został opisany po raz pierwszy przez niemieckiego dermatologa Brunona Blocha w 1926 r., a następnie (w 1928 r.) przez amerykańskiego lekarza tej samej specjalizacji Mariona Sulzbergera¹. IP jest genodermatozą, której nazwa nawiązuje do zmian w obrazie histopatologicznym skóry charakterystycznych dla III stadium choroby, związanych z nietrzymaniem melaniny przez melanocyty warstwy podstawnej naskórka i jej obecnością w powierzchownych warstwach naskórka².

Patogeneza

Nietrzymanie barwnika jest chorobą wieloukładową dotyczącą struktur wywodzących się zarówno z mezodermy, jak i ektodermy, w tym m.in. skóry, zębów, oczu, a także ośrodkowego układu nerwowego³. IP jest dziedziczona w sposób dominujący sprzężony z chromosomem X z różną ekspresją. Za przyczynę choroby uznaje się mutację w genie NEMO (nuclear factor κB essentials modulator) zlokalizowanym na chromosomie X w locus Xq28 w postaci dziedzicznej, a w Xp11 w postaci sporadycznej. Gen NEMO (znany także jako IKKγ lub IKBKG) jest głównym modulatorem czynnika transkrypcyjnego NF-κB (nuclear factor κB), zaangażowanego w odpowiedź układu immunologicznego i w ochronę komórek przed apoptozą wzbudzaną przez czynnik martwicy nowotworu α (TNF-α – tumor necrosis factor-α). Obecność nieprawidłowego genu NEMO prowadzi do zmniejszenia aktywności NF-κB i zwiększenia podatności komórek na apoptozę^4,5. Również reakcja zapalna oraz zwiększona rekrutacja eozynofilów w naskórku stwierdzana w pierwszej fazie choroby wydaje się odgrywać istotną rolę w jej patogenezie. Prawdopodobnie akumulacja eozynofilów wynika ze zwiększonej produkcji chemokin (eotaksyn), wytwarzanych m.in. przez eozynofile, makrofagi, limfocyty T, komórki śródbłonka, fibroblasty⁶.

U płci męskiej mutacja genu NEMO w większości przypadków jest letalna. U kobiet natomiast przeżycie jest możliwe dzięki tzw. zjawisku lionizacji (inaktywacji chromosomu X), co zachodzi we wczesnej embriogenezie⁷.