Postępowanie we wrzodziejącym zapaleniu jamy ustnej wyindukowanym przypadkowym przedawkowaniem MTX jest zależne od stanu ogólnego i objawów towarzyszących. W razie przedawkowania MTX lek należy niezwłocznie odstawić, a pacjent powinien być hospitalizowany. Optymalnym postępowaniem jest podanie dożylne kwasu folinowego do czasu pełnego wyeliminowania MTX z organizmu. Ponadto zaleca się nawadnianie pozajelitowe i profilaktykę antybiotykową. W przypadku przyjęcia dużych dawek leku alkalizacja moczu zapobiega wytrącaniu się metabolitów MTX w kanalikach nerkowych. Pacjent, u którego wystąpiły działania niepożądane związane z niezamierzonym nieprawidłowym dawkowaniem leku, może powrócić do terapii w zalecanej dawce terapeutycznej po odwróceniu działania dawki toksycznej6.
Podsumowanie
Przed planowanym leczeniem MTX pacjent powinien otrzymać szczegółowe instrukcje (ustne i pisemne) dotyczące przyjmowania leku. Powtórzenie przez niego przekazanych zaleceń lekarskich pozwala upewnić się co do ich poprawnej interpretacji. Pacjent leczony MTX powinien mieć świadomość objawów niepożądanych wymagających pilnej interwencji lekarskiej.
ABSTRACT
Oral mucositis as a result of methotrexate intoxication due to erroneous dosing regimen
Methotrexate (MTX), a folic acid antagonist and analogue, is widely used in both neoplastic and chronic inflammatory diseases. Side effects of the drug and their severity depend on the dose used, so they are significantly more frequent when the drug is used for oncological indications. An infrequent but life-threatening complication is drug overdose associated with misinterpretation of medical recommendations. We present a case of a 68-year-old female patient consulted due to extensive erosive changes in the oral cavity accompanied by increased body temperature. The patient had a previous history of arthritis, arterial hypertension, hyperuricemia, gastroesophageal reflux, type 2 diabetes and hypercholesterolaemia. Fifteen days before, she completed hospitalization in the rheumatology department, during which, due to arthritis, she was recommended MTX therapy at a dose of 15 mg per week. A detailed medical history allowed for the diagnosis of ulcerative stomatitis, which developed as a result of improper daily intake of the drug at a dose of 15 mg/day for a period of 11 days. Few cases of ulcerative stomatitis induced by an inadvertent MTX overdose have been reported in the literature, and the most common scenario was taking the drug daily instead of the recommended weekly intake – as in the presented case. The analysis of medications taken by the patient should be a mandatory diagnostic step in the case of a patient presenting with erosive stomatitis associated with elevated body temperature, and a thorough medical history often allows for diagnosis.
Piśmiennictwo
1. Sosin M, Handa S. Low dose methotrexate and bone marrow suppression. BMJ 2003;326:266-7
2. Cronstein BN, Aune TM. Methotrexate and its mechanisms of action in inflammatory arthritis. Nat Rev Rheumatol 2020;16(3):145-54
3. Bedoui Y, Guillot X, Sélambarom J, et al. Methotrexate an Old Drug with New Tricks. Int J Mol Sci 2019;20(20):5023
4. Deeming GM, Collingwood J, Pemberton MN. Methotrexate and oral ulceration. Br Dent J 2005;198:83-5
5. Bauer J, Fartasch M, Schuler G, et al. Ulcerative stomatitis as clinical clue to inadvertent methotrexate overdose. Hautarzt 1999;50:670-3
6. Troeltzsch M, von Blohn G, Kriegelstein S, et al. Oral mucositis in patients receiving low-dose methotrexate therapy for rheumatoid arthritis: report of 2 cases and literature review. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol 2013;115(5):e28-33