Od stomatologa do diabetologów
Związek między chorobami przyzębia a wyrównaniem glikemii
Dr n. med. Maciej Nowak
Periodontopatie należą do najczęściej występujących stanów zapalnych u ludzi i podobnie jak cukrzyca są obecnie zaliczane do chorób społecznych. Przeprowadzone badania epidemiologiczne wskazują, że w grupie dorosłych Polaków w wieku 35-44 lat zaledwie 1,1 proc. pacjentów ma zdrowe przyzębie, a u ponad 16 proc. jest rozpoznawane zaawansowane zapalenie.[1] Obserwowana dramatyczna sytuacja epidemiologiczna pogarsza się wraz z wiekiem populacji.
Biofilm i kieszonka przyzębna
Zdecydowana większość chorób przyzębia jest zaliczana do bakteryjnych stanów zapalnych obejmujących początkowo tkanki dziąsła, a następnie w miarę rozwoju choroby: ozębną, kość wyrostka zębodołowego oraz cement korzeniowy zębów. Początkowe objawy są typowe dla zapaleń dziąseł. Zalicza się do nich:
- pojawienie się kieszonek dziąsłowych,
- krwawienie z dziąseł,
- zaczerwienienie,
- obrzęk,
- rozpulchnienie,
- nieprzyjemny zapach z ust (fetor ex ore).
Kolejne objawy, które mogą się pojawić, są typowe dla zapaleń przyzębia:
- obecność kieszonek przyzębnych,
- destrukcja przyczepu łącznotkankowego, ozębnej,
- kości wyrostka zębodołowego,
- wydłużenie koron klinicznych zębów,
- przemieszczanie się zębów,
- ich rozchwianie, a ostatecznie utrata.
Pierwsze objawy zapalenia dziąseł pojawiają się wraz z gromadzeniem się i dojrzewaniem bakteryjnego biofilmu nazębnego, które może być związane ze złogami kamienia nazębnego lub nieszczotkowaniem zębów przez co najmniej trzy dni, ale także np. z niestosowaniem właściwej techniki szczotkowania zębów lub ich nienitkowaniem.
Zapalenie przyzębia nie stanowi naturalnej konsekwencji nieleczonego zapalenia dziąseł, lecz rozwija się wskutek zaburzenia równowagi patogen – układ odpornościowy gospodarza w wyniku osłabienia odporności immunologicznej chorych spowodowanej np.:
- starszym wiekiem,
- czynnikiem genetycznym,
- paleniem tytoniu,
- stresem,
- osteoporozą,
- cukrzycą,
- niewłaściwymi nawykami żywieniowymi,
- AIDS i innymi chorobami towarzyszącymi.[2]
Zapalenie dziąseł (gingivitis) jest nieswoistą reakcją na wzrost liczby bakterii zarówno Gram-dodatnich, jak i Gram-ujemnych w kieszonce dziąsłowej lub pod nią. Natomiast periodontitis (zapalenie przyzębia) jest związane z namnażaniem się pewnych gatunków bakterii Gram-ujemnych w kieszonkach dziąsłowych. Efektem jest tworzenie się kieszonki przyzębnej, co sprzyja jeszcze większemu gromadzeniu się bakterii oraz powoduje zmianę składu mikrobioty. Płytka naddziąsłowa (biofilm) u ludzi ze zdrowymi dziąsłami składa się z kilku-kilkunastu (1-20) warstw komórek ziarniaków Gram-dodatnich (Streptococcus mutans, S. mitis, S. sanguis, S. oralis, Rothia dentocariosa) oraz Gram-dodatnich pałeczek (Actinomyces viscosus, A. israelii, A. gerencseriae, Corynebacterium spp.) i nielicznych ziarniaków Gram-ujemnych (Veillonella parvula, Neisseria spp.).
