Metformina jest lekiem pierwszego wyboru na każdym etapie leczenia chorych na cukrzycę typu 2. DMT2 i otyłość są czynnikami ryzyka występowania schorzeń nowotworowych. Pogarszają również rokowanie i odpowiedź na leczenie onkologiczne. Od czasu pierwszych doniesień o zmniejszonej zachorowalności na nowotwór w grupie chorych leczonych metforminą liczne badania dowiodły jej ochronnych właściwości w aspekcie kancerogenezy. Efekt ten jest szczególnie widoczny w przypadku nowotworów jelita, płuca, sutka i gruczołu krokowego. Postulowany mechanizm jej działania to z jednej strony pośredni wpływ na stężenie insuliny i IGF-1 (insulinopodobny czynnik wzrostu 1) oraz wpływ bezpośredni na szlak sygnałowy kinazy mTOR odpowiadający za potencjał proliferacyjny komórek. Nie jest natomiast jasne, czy osoby bez rozpoznanych zaburzeń metabolizmu węglowodanów odniosą korzyść ze stosowania metforminy w ramach prewencji nowotworzenia.

Potencjalne mechanizmy kancerogenne u chorych z otyłością

U chorych na cukrzycę typu 2 oraz chorych otyłych ryzyko zachorowania na nowotwór jest wyraźnie większe niż w populacji ogólnej. Szczególnie jest to widoczne w przypadku nowotworów wątroby, trzustki, jelita grubego, piersi i endometrium. Chory na cukrzycę doświadcza z jednej strony hiperglikemii nasilającej stres oksydacyjny na poziomie komórkowym, a z drugiej strony hiperinsulinemii, która zwiększa wątrobową ekspresję IGF-1¹ oraz jego biodostępność przez zmniejszenie stężenia białek wiążących IGF-1, takich jak IGFBP-1 i 2 (białka wiążące insulinopodobny czynnik wzrostu 1 i 2). Pobudzenie receptorów dla IGF-1, obecnych również w tkankach takich jak sutek, serce, mózg czy komórki krwi, może doprowadzić do zahamowania apoptozy i promocji rozwoju nieśmiertelnych komórek.

Innymi potencjalnymi czynnikami mutagennymi u chorych otyłych, którzy stanowią znaczny odsetek chorych na cukrzycę, są:

• zwiększone stężenie hormonów płciowych (androstendionu, estronu, estradiolu, dehydroepiandrosteronu, testosteronu) wraz z małym stężeniem globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG – sex hormone binding globulin)

• przewlekły stan zapalny

• wydzielane przez adipocyty czynniki onkogenne, adipokiny i czynniki wzrostu naczyń (VEGF).

Efekty metaboliczne substancji wydzielanych przez tkankę tłuszczową, towarzyszący jej przewlekły stan zapalny oraz współwystępowanie innych nieprawidłowości, które obserwujemy u chorych na DMT2 (przede wszystkim hiperinsulinemia/insulinooporność),...