Temat numeru

Hemoglobina glikowana – trudności interpretacyjne

dr hab. n. med. Katarzyna Cyganek

Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych, Collegium Medicum – Uniwersytet Jagielloński

Oddział Kliniczny Kliniki Chorób Metabolicznych i Diabetologii, Szpital Uniwersytecki w Krakowie

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Katarzyna Cyganek

Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych CMUJ

Oddział Kliniczny Kliniki Chorób Metabolicznych i Diabetologii,

Szpital Uniwersytecki w Krakowie

ul. Jakubowskiego 2, 30-688 Kraków

e-mail: katarzyna.cyganek@uj.edu.pl

  • Oznaczenie HbA1c – złoty standard w kontroli glikemii; prosty, wiarygodny wskaźnik, łatwo dostępny i łatwo oznaczalny, wykorzystywany zarówno do rozpoznawania cukrzycy, jak i długofalowej kontroli wyrównania metabolicznego
  • Wady HbA1c: wskazuje tylko średnie stężenia glikemii w okresie 2-3 miesięcy, nie odzwierciedla wahań i chwiejności glikemii ani hipoglikemii, jest zależna od przyjmowanych przez pacjenta leków, stanów środowiskowych i chorobowych
  • Warunki bezpiecznej terapii: indywidualizacja leczenia i konieczność weryfikacji wyniku HbA1c przez lekarza prowadzącego, indywidualna ocena danych dotyczących glikemii oraz stanu pacjenta


Cukrzyca jest jedną z najczęstszych chorób przewlekłych na świecie, co czyni ją epidemią o zasięgu globalnym1,2. Charakteryzuje się przewlekłą hiperglikemią, przyczyniającą się do rozwoju przewlekłych powikłań o charakterze mikro- i makronaczyniowym. Wobec progresywnego charakteru choroby niezwykle istotne jest wydajne i skuteczne zarządzanie, aby utrzymać dobre wyrównanie metaboliczne3. Historyczne już długoterminowe badania prospektywne dotyczące chorych z cukrzycą typu 1 (DCCT – Diabetes Control and Complications Trial) czy cukrzycą typu 2 (UKPDS – United Kingdom Prospective Diabetes Study) dostarczyły dowodów na to, że przewlekłe powikłania cukrzycowe są bezpośrednio powiązane ze średnią wartością glikemii mierzonej stężeniem hemoglobiny glikowanej (HbA1c)4,5. W badaniu DCCT stężenie HbA1c łączyło się ze zwiększonym ryzykiem powikłań nerkowych i sercowo-naczyniowych u pacjentów z cukrzycą typu 1. Dzięki badaniom ADVANCE (Diabetes and Vascular Disease: Preterax and Diamicron MR Controlled Evaluation) i ACCORD (Action to Control Cardiovascular Risk in Diabetes) udało się dowieść, że wahania stężenia HbA1c podczas kolejnych wizyt także wiążą się ze zwiększonym ryzykiem sercowo-naczyniowym oraz ryzykiem zgonu u pacjentów z cukrzycą typu 26,7. Ponadto w badaniach wykazano związek wysokości stężenia HbA1c ze średnią glikemią oraz jej efektywność jako wskaźnika długofalowej kontroli metabolicznej. Obniżenie stężenia HbA1c <7% oznacza redukcję ryzyka powikłań cukrzycowych, natomiast wzrost stężenia HbA1c o 1% powoduje wzrost ryzyka sercowo-naczyniowego o 15-20%8,9.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Oznaczanie stężenia HbA1c

HbA1c reprezentuje procent hemoglobiny krążącej we krwi, która uległa glikacji. Glikacja jest procesem nieenzymatycznym. HbA1c składa się z kilku frakcji różniących [...]

Aspekt kliniczny oznaczeń stężenia HbA1c

Znaczenie stężenia HbA1c w leczeniu cukrzycy jest dobrze udokumentowane i ma swoje odzwierciedlenie w zaleceniach diabetologicznych16,17. Stopień glikacji hemoglobiny zależy wyłącznie [...]

Zalecane wartości docelowe glikemii

Niezbędne elementy terapii to znajomość glikemii docelowych, prowadzenie codziennej samokontroli glikemii z pomocą glukometru lub CGMS oraz okresowo oznaczanie stężenia HbA1c. [...]

Podsumowanie

Oznaczenie stężenia HbA1c jest wiarygodnym testem i złotym standardem zarówno w rutynowym postępowaniu, jak i diagnostyce cukrzycy. Pomimo zmian technologicznych dotyczących [...]

Do góry