Postępowanie terapeutyczne
Wyzwania terapeutyczne u pacjenta z zespołem metabolicznym – co o nich wiemy?
prof. dr hab. n. med. Magdalena Olszanecka-Glinianowicz
- Zrozumienie patogenezy składowych zespołu metabolicznego niezbędne dla zrozumienia wyzwań terapeutycznych u chorych z rozpoznaniem jego składowych
- Leczenie przyczynowe, obejmujące skuteczne leczenie otyłości i stłuszczeniowej choroby związanej z zaburzeniami metabolicznymi, w połączeniu z odpowiednio dobraną farmakoterapią jako czynniki służące istotnemu zmniejszeniu ryzyka sercowo-naczyniowego
Wprowadzenie
Zespół metaboliczny (ZM) jest określeniem często używanym bezrefleksyjnie i traktowanym jako słowo wytrych, kiedy chce się podkreślić to, że chory jest bardzo zagrożony. W literaturze naukowej wymieniane są tuż obok siebie cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe (czyli składowe ZM) i sam ZM. Rzadko pamięta się również, że ZM nie jest jednostką chorobową, tylko zbiorem powiązanych patogenetycznie czynników ryzyka rozwoju miażdżycy i cukrzycy typu 2, a w konsekwencji chorób sercowo-naczyniowych. Wydaje się, że brak zrozumienia istoty ZM wynika z tego, że przez lata to pojęcie ewoluowało.
Ewolucja pojęcia „zespół metaboliczny”
Pierwszy raz pojęcia „zespół metaboliczny” w odniesieniu do takich składowych, jak otyłość, hiperlipidemia, cukrzyca, dna moczanowa i nadciśnienie tętnicze, użyli niemieccy badacze Hanefeld i Leonhardt w 1981 r. Przyczyn rozwoju zespołu metabolicznego upatrywali oni w nadmiernym spożyciu pokarmów, braku ruchu i predyspozycji genetycznej, a jego składowe uważali za czynniki ryzyka rozwoju choroby niedokrwiennej serca, stłuszczenia wątroby i kamicy żółciowej1.
W 1985 r. Modana i wsp.2 jako pierwsi zwrócili uwagę, że czynnikiem patogenetycznym łączącym otyłość, nietolerancję glukozy i nadciśnienie tętnicze jest hiperinsulinemia. Jednak w 1988 r. Reaven uznał, że insulinooporność i hiperinsulinemia mogą występować bez otyłości, i użył określenia „zespół X” w odniesieniu do insulinooporności, hiperinsulinemii, dyslipidemii, nadciśnienia tętniczego, hiperglikemii i choroby wieńcowej3. Otyłość albo otyłość trzewna (definiowana jako stosunek obwodu talii do obwodu bioder) wraca jako składowa zespołu metabolicznego w pierwszych ogólnie przyjmowanych kryteriach diagnozowania zespołu metabolicznego, opracowanych w 1999 r. przez World Health Organization (WHO). Pozostałe składowe to: insulinooporność, nadciśnienie tętnicze (≥140/90 mmHg), podwyższone stężenie triglicerydów (≥150 mg/dl), obniżone stężenie cholesterolu frakcji lipoprotein o dużej gęstości (HDL – high density lipoprotein) (<35 mg/dl u mężczyzn i <39 mg/dl u kobiet) oraz mikroalbuminuria4.
