Zmiany następujące w organizmie na skutek cukrzycy, szczególnie gdy jest niewyrównana, mogą prowadzić do poważnych powikłań, które często traktowane są jako osobne choroby. Jednym z nich jest zespół stopy cukrzycowej (ZSC). Zgodnie z definicją World Health Organization (WHO) zespół stopy cukrzycowej oznacza obecność infekcji, owrzodzenia (rany), destrukcji głębokich tkanek z cechami neuropatii oraz niedokrwienia o różnym stopniu zaawansowania. Jego przyczyną są różne zmiany w organizmie wywołane długotrwałą hiperglikemią, czyli podwyższonym stężeniem glukozy we krwi, charakterystycznym dla niewyrównanej cukrzycy. Objawy początkowe często pozostają niezauważone przez samego chorego, co zwiększa ryzyko ich pogorszenia, a nieleczone mogą mieć poważne konsekwencje, może nawet dojść do utraty stopy. Proces leczenia jest wymagający, dlatego istotne jest wczesne podjęcie działań profilaktycznych, a w przypadku nasilających się zmian – rehabilitacji.

W ostatnich latach przeprowadzono wiele badań oceniających poziom skuteczności profilaktyki i rehabilitacji ZSC¹. Wyniki są obiecujące i jednoznacznie wskazują na wartość zarówno działań prewencyjnych, jak i rehabilitacji. Do najważniejszych działań prewencyjnych należą: odpowiednio wysoka świadomość zagrożenia, przeprowadzanie regularnych badań stóp, używanie odpowiednio dobranych wkładek lub specjalnego obuwia, efektywne leczenie drobnych urazów i skaleczeń na skórze stóp, rezygnacja ze złych nawyków żywieniowych. W polskim piśmiennictwie badawczo-naukowym rekomenduje się również zastosowanie pedobarografii, która stanowi ważną procedurę diagnostyczną kondycji stopy². Ponadto w leczeniu ZSC wykorzystuje się tlenoterapię hiperbaryczną³.

Przyjmuje się, że przestrzeganie powyższych zaleceń może zmniejszyć ryzyko wystąpienia aktywnego owrzodzenia nawet o 50%. Obserwowana od kilku lat redukcja liczby amputacji wynika zarówno z konsekwentnego podejmowania miejscowego leczenia owrzodzenia, jak i z coraz bardziej doskonałych technik rewaskularyzacji, które w przypadku dominujących zmian niedokrwiennych warunkują proces leczenia⁴.

Zależność pomiędzy profilaktyką i właściwą rehabilitacją a ograniczeniem ryzyka rozwoju stopy cukrzycowej została dobrze udokumentowana⁵. Zmniejszenie ryzyka wystąpienia u diabetyków ZSC jest wprost proporcjonalne do stopnia zaangażowania pacjentów i rehabilitantów w proces profilaktyczno-rehabilitacyjny.