TBS-2: Tefina

TBS-2 jest preparatem żelowym podawanym do nosa zawierającym małe dawki testosteronu. Został opracowany jako preparat do doraźnego stosowania dla kobiet cierpiących na zaburzenia orgazmu (niezdolność do osiągania orgazmu mimo adekwatnej stymulacji seksualnej).

Oczekuje się, że Tefina będzie charakteryzować się atrakcyjnym profilem bezpieczeństwa, nie powodując właściwie działań niepożądanych związanych ze stosowaniem androgenów, takich jak trądzik, hirsutyzm czy obniżenie głosu, które mogą być związane z przewlekłym stosowaniem preparatów testosteronu. Co więcej, nie spodziewamy się ryzyka przenoszenia testosteronu „ze skóry na skórę” wśród członków rodziny przy posługiwaniu się aplikatorem donosowym do podawania pojedynczych dawek leku, nad którym obecnie trwają badania. W toku są badania II fazy dotyczące Tefiny w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Australii.^9,10

Alprostadyl: Femprox

Alprostadyl (prostaglandyna E1, PEGE1) jest naturalnie występującą substancją, silnie rozszerzającą naczynia krwionośne, która pełni ważną rolę w regulowaniu napływu krwi do narządów rozrodczych kobiety. Alprostadyl nasila również aktywność czuciowych nerwów wstępujących. Femprox jest kremem zawierającym alprostadyl, przeznaczonym do leczenia FSAD. Do tej pory ukończono dziewięć badań klinicznych z preparatem Femprox, w tym obejmujące 98 pacjentek badanie II fazy w Stanach Zjednoczonych i 400 pacjentek badanie III fazy w Chinach. W randomizowanym badaniu klinicznym III fazy dotyczącym stosowanego miejscowo alprostadylu w postaci kremu 0,4% z substancją wzmacniającą wchłanianie przez skórę, estrem N,N-dimetyloalaniny i dodekanolem (DDAIP), wykazano przy dawce 900 μg istotną, znaczącą klinicznie, poprawę w zakresie pierwszorzędowych parametrów podniecenia i drugorzędowych parametrów skuteczności (FSFI) oraz Global Assessment Questionnaire (GAQ) i FSDS.¹¹

Apomorfina

Apomorfina jest agonistą receptorów dopaminowych. Jest stosowana w postaci wstrzyknięć podskórnych w leczeniu choroby Parkinsona, a w postaci doustnej była badana w leczeniu zaburzeń podniecenia. Wyniki badań były niejednoznaczne, a stosowanie apomorfiny wiązano z występowaniem wymiotów. W niewielkim badaniu dotyczącym subiektywnego i obiektywnego podniecenia u kobiet i związanych z tym dolegliwości zmiany szczytowego przepływu krwi przez łechtaczkę były istotnie większe u pacjentek przyjmujących 3 mg apomorfiny w porównaniu z grupą kontrolną.¹² Efekt ten przekładał się na zmiany podniecenia i nawilżenia, które również znacznie poprawiały się w grupie otrzymującej apomorfinę. Badacze doszli do wniosku, że lek działał korzystnie u kobiet z zaburzeniami orgazmu, a także zgłaszających subiektywne i obiektywne dolegliwości w tej dziedzinie. Działania niepożądane występowały rzadko i na ogół były łagodne i przemijające.

Analog MSH: bremelanotyd

Bremelanotyd jest agonistą receptora 4 dla melanokortyny (MCR4) stosowanym w leczeniu HSDD i FSAD. Jest syntetycznym analogiem MSH i agonistą aktywującym receptory dla melanokortyny – MC3-R i MC4-R – w ośrodkowym układzie nerwowym. Bremelanotyd został początkowo opracowany w postaci sprayu do nosa. Badania II fazy, w których wykorzystywano ten preparat, dały obiecujące wyniki, jednak zostały przerwane ze względu na niekorzystny wpływ na ciśnienie tętnicze.¹³ Ostatnio opracowano nowy preparat leku w mniejszej dawce, w postaci przeznaczonej do wstrzyknięć podskórnych. Obecnie trwa badanie fazy IIb dotyczące stosowania tego preparatu u kobiet przed menopauzą z HSDD i FSAD.

Dopochwowe globulki z DHEA

Obecnie trwają badania dotyczące stosowania dehydroepiandrosteronu (DHEA) w postaci dopochwowej w leczeniu zanikowych zmian pochwy i sromu. Wstępne dane są zachęcające i sugerują, że lek może odwracać zmiany zanikowe, nie zwiększając stężenia estradiolu. Dopochwowe globulki z DHEA mogą pomagać również w HSDD. Trwają badania kliniczne III fazy z DHEA i wkrótce uzyskamy więcej danych.¹⁴

Ospemifen

Ospemifen jest nowym modulatorem receptorów estrogenowych, który był oceniany w postaci doustnej w leczeniu zmian zanikowych pochwy i sromu i mógłby okazać się skuteczny w leczeniu dolegliwości bólowych związanych z atrofią. W fazie III badań klinicznych 826 kobiet zostało losowo przydzielonych do grupy otrzymującej 30 lub 60 mg leku lub placebo przez 12 tygodni. Wykazano skuteczność dawki 60 mg. Lek był dobrze tolerowany i skuteczny w zwalczaniu suchości pochwy i dyspareunii.¹⁵ Nie stwierdzono wpływu na wzrost endometrium, a nasilenie działań niepożądanych było minimalne. Najczęstszym z nich było zwiększenie uderzeń gorąca.¹⁵

Zabieg Viveve

Viveve zostało opracowane jako leczenie termiczne za pomocą jednobiegunowych fal radiowych, mające na celu zmniejszenie wiotkości przedsionka pochwy i poprawę satysfakcji seksualnej u kobiet po porodach pochwowych. W celu oceny satysfakcji seksualnej, funkcji seksualnych i dyskomfortu związanego z aktywnością seksualną posłużono się skalami FSFI i FSDS-R. Dodatkowo stosowano również wypełniane przez pacjentki kwestionariusze (dotyczące wiotkości pochwy i satysfakcji seksualnej). W badaniu pilotażowym, które dotyczyło 24 kobiet w wieku od 25 do 44 lat, stosowano fale radiowe o odwróconym gradiencie (zakres energii 60 J [n=3], 75 J [n=3] i 90 J [n=18] działające na błonę śluzową pochwy. Nie opisano żadnych działań niepożądanych ani konieczności stosowania miejscowych środków znieczulających. Ciasność pochwy w samoocenie poprawiła się u 67% pacjentek miesiąc po leczeniu i u 87% po upływie 6 miesięcy (p<0,001). Poprawił się również średni wynik w zakresie funkcji seksualnych, zaś wynik w FSDS-R, który przed leczeniem wynosił 13,6±8,7, zmniejszył się do 4,3±5,0 6 miesięcy po leczeniu (p<0,001). Zabieg był stosowany ambulatoryjnie, tolerancja była dobra, a wstępne wyniki badań – wyjątkowo zachęcające.¹⁶

Podsumowanie

Obecnie istnieją tylko dwie zarejestrowane przez FDA metody leczenia zaburzeń seksualnych u kobiet, trwają natomiast badania nad szerokim zakresem preparatów stosowanych doustnie, miejscowo i podskórnie. Etiologia zaburzeń seksualnych u kobiet jest wieloczynnikowa. Potrzebne są różne opcje terapeutyczne, aby zindywidualizować leczenie. Opracowywanie skutecznych metod leczenia jest ważnym pierwszym krokiem w dążeniu do poprawy zdrowia seksualnego kobiet.

Contemoporary OB/GYN, Vol. 57. No. 11, November 2012, p. 48. Female sexual disorders. Treatment options in the pipeline.