Ból miednicy u nastolatek

Zespół przewlekłego bólu w miednicy mniejszej jest definiowany jako przewlekły lub nawracający ból trwający przez 3 miesiące lub dłużej.¹ Około 3-5% wszystkich wizyt nastolatek u lekarzy pierwszego kontaktu dotyczy bólu brzucha.² Zespół przewlekłego bólu w miednicy mniejszej może być spowodowany ogromną liczbą chorób i dlatego bardzo istotne jest, aby badanie dotyczyło także pozaginekologicznych jego przyczyn, w tym m.in. ze strony układu pokarmowego, moczowego i mięśniowo-szkieletowego. Diagnostyka u nastolatek jest skomplikowana z powodu psychospołecznych i rozwojowych zmian, które zachodzą w tej grupie wiekowej.² Konieczne jest także uwzględnienie kwestii prywatności i poufności w kontaktach z rodzicami.

Dla uniknięcia zmian w jakości życia oraz negatywnego wpływu dolegliwości na przyszłe funkcje rozrodcze dojrzewających pacjentek istotna jest szybka diagnostyka i zdecydowane postępowanie w przypadku rozpoznania. Dlatego sugeruje się, aby zacząć badanie wtedy, gdy ból utrzymuje się przez dwa miesiące.

Wywiad

Diagnostykę w kierunku zespołu przewlekłego bólu w miednicy mniejszej należy zacząć od nawiązania relacji zapewniającej dobrą komunikację z nastolatką. Podczas pierwszej wizyty należy poruszyć kwestie prywatności i poufności.³ Kluczowe jest zebranie szczegółowego wywiadu, podobnie jak w przypadku dorosłej pacjentki (tab. 1). Ponadto, zachowując poufność, należy zebrać wywiad ginekologiczny, ze szczególnym uwzględnieniem informacji na temat miesiączkowania i współżycia płciowego. Należy także zadać pytania dotyczące wykorzystywania seksualnego. Konieczne jest uzyskanie informacji na temat sytuacji psychospołecznej nastolatki. Może w tym pomóc ankieta HEADSSS (Home, Education/Employment, Activities, Drugs/Dieting, Sexuality, Suicide, and Safety), która stanowi narzędzie skriningowe do oceny ryzykownych zachowań i bada wszelkie aspekty życia pacjentek związane z ich warunkami domowymi, wykształceniem/zatrudnieniem, sposobem spędzania czasu wolnego, używaniem narkotyków, dietą, współżyciem seksualnym, skłonnością do samobójstwa oraz bezpieczeństwem (tab. 2).^4,5 Na początku zadawane są pytania neutralne, a następnie poruszane bardziej drażliwe kwestie związane z kontaktami seksualnymi i używaniem narkotyków.⁴ Taka ocena może ujawnić psychospołeczne podłoże bólu; może także dać lekarzowi wgląd w rozwój poznawczy pacjentki, a co za tym idzie, jej zdolność do wyrażenia świadomej zgody na ewentualne zabiegi i procedury medyczne.⁶

Tabela 1. Kluczowe elementy wywiadu dotyczącego bólu

Tabela 2. Przykładowe pytania z kwestionariusza HEADSSS

Badanie lekarskie

Uważa się, że strach i niepokój związane z badaniem narządów miednicy stanowią u nastolatki przeszkody we właściwej ocenie zespołu przewlekłego bólu w miednicy mniejszej. W pokonaniu tych obaw może pomóc odpowiednio wczesne zapewnienie pacjentki, że badanie nie będzie bolesne lub też zostanie przerwane, jeśli pojawi się ból.³ Badanie należy dostosować do wieku i dojrzałości nastolatki, a przed przystąpieniem do niego trzeba wyjaśnić jego przebieg. Tabela 3 przedstawia najważniejsze elementy składające się na badanie lekarskie.^3,7 Praktyką jest unikanie badania dwuręcznego lub za pomocą wziernika u dziewic i niedojrzałych seksualnie pacjentek. W takich przypadkach oceny pochwy można dokonać za pomocą małego wilgotnego wacika na patyczku. Alternatywą jest przezodbytnicze badanie narządu rodnego.

Tabela 3. Kluczowe elementy badania narządów miednicy

Badania laboratoryjne/diagnostyka obrazowa

Badania laboratoryjne i obrazowe są stosowane w celu ustalenia rozpoznania i wykluczenia częstych przyczyn bólu. W ramach tych badań u aktywnych seksualnie pacjentek powinno się wykonać test ciążowy, badanie ogólne i posiew moczu oraz badania w kierunku rzeżączki i zakażenia chlamydią.³ Przezbrzuszne badanie ultrasonograficzne narządów miednicy przeprowadza się u nastolatek, jeśli dotychczasowe badanie miało ograniczony zakres lub wykryto guz. Obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego jest zarezerwowane dla przypadków, w których zachodzi uzasadnione podejrzenie wrodzonych nieprawidłowości.

Tabela 4. Leczenie endometriozy