W jaki sposób STI mogą prowadzić do niepłodności?

Nawet jedna trzecia przypadków nieleczonej chlamydiozy lub rzeżączki prowadzi do PID, czyli zapalenia górnego odcinka dróg rodnych. Tworzenie się w wyniku stanu zapalnego zrostów w jajowodach może prowadzić do niepłodności, przewlekłego zespołu bólowego i większego odsetka ciąż pozamacicznych.¹⁷ Upowszechnienie badań skriningowych w kierunku rzeżączki i chlamydiozy wiąże się z rzadszymi hospitalizacjami związanymi z PID i ciążą pozamaciczną.¹⁴

Czy STI u matki może wpływać na stan noworodka?

Tak. Okołoporodowe zakażenie dwoinką rzeżączki lub chlamydią może prowadzić do zapalenia spojówek, noworodkowego zapalenia płuc i, rzadko, do rozsianego zakażenia gonokokowego u noworodków.⁷ Zakażenie HSV u noworodków może być ograniczone lub rozsiane, lub wystąpić w postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.¹⁸ Okołoporodowe zakażenie HPV może przyczynić się do powstania brodawczaków na skórze i w krtani u niemowląt i dzieci.⁷ Kiła wrodzona może prowadzić do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu, wcześniactwa i różnorodnych objawów klinicznych, w tym upośledzenia umysłowego czy napadów padaczkowych.¹⁹

Czy stosowanie prezerwatyw chroni przed wszystkimi chorobami przenoszonymi drogą płciową?

Barierowe metody antykoncepcji zmniejszają ryzyko przeniesienia STI.²⁰ Prawidłowe i konsekwentne stosowanie prezerwatyw lateksowych bardzo skutecznie zapobiega zakażeniu HIV. Stosowanie prezerwatyw redukuje również ryzyko zakażenia innymi STI, w tym przenoszonymi w wydzielinie narządów rodnych, zaś w mniejszym stopniu chorób przebiegających z owrzodzeniem na narządach płciowych i HPV.

Badania wykazały, że przeszkodą w stosowaniu prezerwatyw może być młody wiek, brak możliwości zakupu czy zdobycia prezerwatyw, sposób postrzegania zagrożenia związanego z STI, liczba partnerów, nastawienie partnera, wykształcenie oraz stosowanie innych krótko- i długodziałających środków antykoncepcyjnych.^21,22 W Stanach Zjednoczonych prezerwatywy są stosowane rzadziej niż w krajach Europy Zachodniej niezależnie od tego, czy praktykowane są inne metody antykoncepcji.²³

Co mogę zrobić jako lekarz, by pomóc nastolatkom uniknąć STI?

Podczas każdej wizyty należy poufnie zebrać od młodej osoby wywiad dotyczący aktywności seksualnej, partnerów seksualnych i ich płci oraz zachowań seksualnych. Należy edukować odpowiednio do wieku na temat życia płciowego, antykoncepcji i zapobiegania STI. Niektóre organizacje, takie jak Society for Adolescent Health and Medicine (SAHM) oraz CDC oferują na swoich stronach internetowych przykładowe kwestionatiusze przydatne w praktyce lekarskiej (tabela).^24,25

Tabela. Przykładowe pytania pomocne w zbieraniu wywiadu dotyczącego życia płciowego

W przypadku rozpoznania choroby pacjent oraz jego partner bądź partnerzy powinni być leczeni zgodnie z najnowszymi wytycznymi CDC w celu uniknięcia reinfekcji i dalszego przenoszenia zakażenia. Ponadto ACOG i CDC zalecają szczepienia przeciwko HPV u wszystkich między 9 a 26 rokiem życia. Największą skuteczność szczepionek wykazano u osób, które uprzednio nie miały kontaktu z HPV, chociaż nawet aktywne seksualnie nastolatki mogą odnieść korzyści ze szczepienia.^26,27

W jaki sposób można zapobiec reinfekcji i dalszemu szerzeniu się STI?

Należy zachęcać nastolatki, u których rozpoznano STI, aby powiadomiły swojego partnera bądź partnerów seksualnych o możliwym zakażeniu i nakłoniły do wizyty u lekarza w celu zbadania i ewentualnego leczenia. Istnieje możliwość objęcia leczeniem profilaktycznym (expedited partner therapy, EPT) partnera bądź partnerów pacjenta z STI bez konieczności przeprowadzenia badania.²⁸ Takie postępowanie jest zgodne z wytycznymi CDC w przypadku małego prawdopodobieństwa, że heteroseksualny partner bądź partnerzy osoby, u której zdiagnozowano zakażenie Chlamydia trachomatis lub Neisseria gonorrhoeae, zgłoszą się na badanie lekarskie. Włączenie leczenia odbywa się zazwyczaj za pośrednictwem pacjenta. Dopuszcza się wydanie mu recepty dla partnera, jednak leczenie profilaktyczne partnera za pośrednictwem pacjenta ma sens jedynie w przypadku zastosowania leków doustnych.

Ponieważ leczenie doustne rzeżączki nie jest już zalecane przez CDC, partnerzy seksualni powinni być przebadani i otrzymać odpowiednie leczenie domięśniowe.²⁹ CDC dopuszcza leczenie profilaktyczne partnerów za pośrednictwem pacjenta, jeśli partnerzy nie mogą stawić się na badanie, z uwagi na większe ryzyko w przypadku niepodjęcia leczenia niż wynika z włączenia EPT. EPT jest zakazane w niektórych stanach Stanów Zjednoczonych, w innych zaś jest przedmiotem prac legislacyjnych, dlatego aktualne informacje na temat dostępności EPT dla danego stanu są dostępne na stronie www.cdc.gov/std/ept.^2,28

Z jakimi problemami spotykają się nastolatki, chcąc uzyskać pomoc w zakresie STI?

Jak wykazało jedno z badań, za główne przeszkody w szukaniu pomocy przez młodzież w związku z STI uznane zostały: piętno społeczne, lęk przed dodatnimi wynikami, negatywne skutki badań, płeć lekarza, brak wiedzy na temat STI i metod ich leczenia oraz relacja z lekarzem.³⁰ Nastolatki są mniej otwarte w rozmowie z lekarzem i mniej skłonne do kontynuowania współpracy, jeśli lekarz nie zdobędzie ich zaufania.³¹ Niektóre młode osoby nie są w stanie same pokryć kosztów opieki medycznej poza ubezpieczeniem rodziców.

Czy możliwe są odstępstwa od zasady zachowania poufności w przypadku młodzieży z STI?

We wszystkich stanach Stanów Zjednoczonych nieletni mają prawo uzyskać pomoc w zakresie STI bez zgody rodzica. W 11 ustalono limit wieku, w 18 lekarze mają prawo powiadomić rodziców, że nastolatek zgłosił się na badanie.³² W związku z prowadzeniem dokumentacji medycznej (karta przyjęcia i wypisu pacjenta, wpis w bazie danych, przekazanie broszur informacyjnych) czy odpłatnością za udzielone świadczenia zapewnienie anonimowości danych może być niemożliwe.

Od ubezpieczyciela zależy, czy informacje umieszczone na rachunku za opiekę medyczną będą poufne. Podmioty opieki medycznej uczestniczące w programach federalnych, takich jak Title X czy Medicaid zapewniają ochronę danych, która w odniesieniu do prywatnych planów ubezpieczeniowych podlega prawu stanowemu. Lekarz może skierować pacjenta do kliniki objętej programem Title X i gwarantującej poufność danych. Na stronie internetowej SAHM (www.adolescenthealth.org/Clinical_Care_Resources/4032.htm) zamieszczono formularze przydatne do oceny, czy dany podmiot opieki medycznej zapewnia anonimowość danych pacjenta, oraz informacje na temat odpłatności za świadczenia medyczne związane z antykoncepcją udzielone młodzieży.²⁴