Zakażenia przenoszone drogą płciową u młodzieży

Częstość występowania zakażeń przenoszonych drogą płciową (sexually transmitted infections, STI) jest nieproporcjonalnie większa wśród młodzieży. Zgodnie z Youth Risk Behavior Surveilance z 2011 roku 47% uczniów liceum jest aktywnych seksualnie. Wśród nastolatków powszechnymi zjawiskami są niestosowanie bądź niewłaściwe stosowanie metod barierowych oraz częsta zmiana partnerów.¹ Optymalne leczenie i zapobieganie powikłaniom STI zależą od dostosowania badań skriningowych i diagnostycznych do unikalnych potrzeb młodzieży.

Jakie STI najczęściej występują u nastolatek?

Zakażenia wywołane przez Chlamydia trachomatis i Neisseria gonorrhoeae znajdują się na 2 miejscu najczęściej zgłaszanych bakteryjnych STI w Stanach Zjednoczonych i najczęściej występują wśród dziewcząt między 15 a 24 rokiem życia. Dane statystyczne z 2010 r. wykazały nieznacznie częstsze występowanie rzeżączki w grupie wiekowej 15-19 lat, zaś zakażenia chlamydią obserwowano nieznacznie częściej w grupie 20-24 lat.² Zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (human papillomavirus, HPV), wirusem opryszczki pospolitej (human simplex virus, HSV) oraz rzęsistkiem pochwowym również są powszechne wśród młodzieży.^2-5 Nastolatki z uwagi na ryzykowne zachowania seksulane są ponadto narażone na zakażenie krętkiem kiły bądź ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV).

Kiedy należy przeprowadzać badania skriningowe w kierunku STI u młodzieży?

Podczas każdej wizyty u lekarza należy zebrać poufny wywiad na temat aktywności seksualnej nastolatka.^5,6 Centers for Disease Control and Prevention (CDC) rekomenduje coroczne badania przesiewowe u aktywnych seksualnie kobiet poniżej 25 roku życia w kierunku chlamydiozy oraz celowane badania przesiewowe w kierunku rzeżączki (u bardziej narażonych).⁵ Badania przesiewowe w kierunku zakażenia HIV są zalecane u aktywnej seksualnie młodzieży z grupy ryzyka i powinny być powtarzane co roku u tych, którzy są najbardziej narażeni na zakażenie.⁷ Badnia skriningowe w kierunku innych STI, takich jak kiła czy wirusowe zapalenie wątroby, powinny być wykonywane w przypadku wystąpienia objawów bądź obecności dodatkowych czynników ryzyka (prostytucja, narkomania, pobyt w więzieniu). Powinny być wykonywane rutynowo u osób z grup dużego ryzyka seropozytywności.

Skrining należy powtórzyć wraz z rozpoczęciem współżycia z nowym partnerem. CDC zaleca, aby pacjenci, u których zdiagnozowano i leczono rzeżączkę lub chlamydiozę, mieli wykonane ponowne badania przesiewowe po 3 miesiącach z uwagi na bardzo częste występowanie reinfekcji.

Czy należy przeprowadzić pełne badanie ginekologiczne w celu wykonania badań w kierunku rzeżączki i chlamydiozy?

Nie. Rutynowo wymaz z kanału szyjki macicy wykonuje się u aktywnych seksualnie nastolatek, które zgłaszają objawy i wymagają pełnego badania ginekologicznego. Badania przesiewowe w kierunku rzeżączki i chlamydiozy metodą amplifikacji kwasów nukleinowych (nucleic acid amplification test, NAAT) mogą być wykonane również z wykorzystaniem wymazu z pochwy (pobrany przez lekarza lub pacjentkę) czy próbki moczu (charakteryzuje się nieznacznie mniejszym stopniem wykrywalności niż badanie wymazu z kanału szyjki macicy czy pochwy).^7-9

Kiedy i w jaki sposób należy badać młode osoby pod kątem opryszczki genitalnej?

Nie zaleca się rutynowych badań w kierunku zakażenia HSV. Badania należy przeprowadzić w przypadku wystąpienia owrzodzeń na narządach płciowych lub innych zmian na błonach śluzowych lub skórze. Metodą z wyboru jest hodowla wirusa, ale czułość jest mała. Coraz częściej stosowane są badania PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy) charakteryzujące się większą czułością niż hodowla wirusa. Dostępne są także badania molekularne oparte na amplifikacji kwasów nukleinowych (NAAT).

Wskaźnik reaktywacji opryszczki narządów płciowych wywołanej HSV1 jest znacznie mniejszy niż wywołanej HSV2. CDC wraz z American College of Obstretricians and Gynecologists (ACOG) zalecają badanie przeciwciał przeciwko HSV u pacjentów bez objawów narażonych na ekspozycję, u pacjentów, których partnerzy w wywiadzie zgłaszają opryszczkę narządów płciowych, oraz jeśli objawy z wywiadu mogą sugerować występowanie opryszczki.^7,10

Kiedy wskazane jest wykonanie testu w kierunku HPV u młodzieży?

Nie ma konieczności wykonywania testów w kierunku zakażenia HPV u młodzieży. Rozpoznanie kłykcin kończystych opiera się na badaniu wzrokowym. W wątpliwych przypadkach, a także w przypadku atypowych lub pogarszających się zmian wykonuje się biopsję.⁷ Najnowsze zalecenia ACOG przychylają się do rekomendacji wykonywania badań cytologicznych szyjki macicy od 21 roku życia u pacjentek immunokompetentnych.¹¹ Jeśli badanie cytologiczne zostanie wykonane przed 21 rokiem życia, badanie w kierunku HPV nie powinno wpływać na dalsze postępowanie. Ponadto nie ma konieczności wykonania testów na obecność HPV przed podaniem szczepionki.

Jak rozpoznać rzęsistkowicę?

Diagnostykę w kierunku rzęsistkowicy można przeprowadzić w gabinecie lekarskim, wykonując preparat bezpośredni wydzieliny z pochwy, choć czułość tego badania jest mała. W przypadku podejrzenia zakażenia i ujemnego wyniku badania bezpośredniego dostępne są inne metody diagnostyczne (hodowla, szybki test diagnostyczny wykrywający antygen, NAAT).¹²

Jakie są następstwa nieleczonego STI?

Nieleczone STI mogą prowadzić do zespołu stanu zapalnego miednicy mniejszej (pelvic inflammatory disease, PID, a w konsekwencji do niepłodności), powikłań u ciężarnych,^13,14 raka okolicy anogenitalnej czy raka szyjki macicy.¹¹ Ponadto obecność innych STI zwiększa prawdopodobieństwo zarówno przeniesienia, jak i zakażenia HIV.^15,16