Jakie są zalecenia w zakresie szczepienia kobiet prezentowane przez odpowiedzialne organizacje w różnych krajach?

Brak jednolitych rekomendacji dotyczących szczepienia przeciw COVID-19 kobiet w ciąży wynika przede wszystkim z nieprzeprowadzenia badań eksperymentalnych, w których można byłoby ocenić potencjalne działanie toksyczne lub teratogenne szczepionek na płód – badania DART (developmental and reproductive toxicity). Co prawda na wyniki takich badań nie czekano w przypadku wprowadzenia szczepień, gdy wybuchły epidemie wirusów ebola czy zika. Ponadto dane dotyczące działania szczepionek u ciężarnych pochodzą z retrospektywnych obserwacji, w których w grupie zaszczepionych osób były także kobiety w ciąży. Podkreśla się również brak wystarczającej liczby badań, w których równolegle oceniano kobiety w ciąży otrzymujące szczepionkę z innymi, niepodlegającymi wakcynacji ciężarnymi, dopasowywanymi pod względem zaawansowania ciąży, stanu zdrowia itp. Dlatego istnieje znaczna rozbieżność w zaleceniach dotyczących szczepienia przeciwko COVID-19 zarówno kobiet planujących ciążę, jak i ciężarnych.

Przykładowo World Health Organization uważa, że obecnie zbyt mała ilość danych nie pozwala na stworzenie powszechnych rekomendacji, które będzie można sformułować dopiero w przyszłości, po uzyskaniu wystarczającej ilości informacji. Zaleca natomiast, aby ciężarne narażone na duże ryzyko zakażenia SARS-CoV-2 lub z chorobami towarzyszącymi były zaszczepione po konsultacji z lekarzem prowadzącym ciążę. W Stanach Zjednoczonych Centers for Disease Control and Prevention zaleca powszechne dostarczanie pacjentkom informacji i udzielanie odpowiedzi na ich pytania, ale nie formułuje uniwersalnej rekomendacji za lub przeciw.

Natomiast American College of Obstetricians and Gynecologists uważa, że nie należy wstrzymywać szczepienia u ciężarnych, u których według Advisory Committee on Immunization Practices powinno być wykonane w pierwszej kolejności. Z kolei Society for Maternal-Fetal Medicine zaleca szczepienie pracowników służby zdrowia (w tym kobiet w ciąży) oraz zarówno ciężarnych, jak i matek karmiących piersią, jeżeli spełniają odpowiednie kryteria.

Organizacje w Kanadzie i Niemczech uznają za słuszne podejmowanie przez kobiety w ciąży decyzji o szczepieniu przeciwko COVID-19. Podobnego zdania jest Royal College of Obstetricians and Gynaecologists w Wielkiej Brytanii. Towarzystwa naukowe w Izraelu czy Belgii zalecają szczepienie wszystkich kobiet w ciąży niezależnie od czynników ryzyka. Z kolei w Holandii panuje opinia, że obecnie mamy zbyt mało dowodów, aby uznać szczepienie ciężarnych za bezpieczne, aczkolwiek przy chorobach współistniejących w czasie ciąży dopuszcza się taką możliwość. Ciekawe podejście do tego tematu prezentują Austriacy twierdzący, że istnieją przeciwwskazania do szczepienia w okresie ciąży i laktacji, natomiast za priorytet uznają zaszczepienie partnerów ciężarnych.

W Polsce przeważa opinia prezentowana przez odpowiednie towarzystwa naukowe i konsultantów krajowych, zgodnie z którą ostateczny i decydujący głos pozostawia się matce. Po otrzymaniu najbardziej aktualnych i wyczerpujących informacji na ten temat może ona podjąć decyzję i poinformować o niej lekarza odpowiedzialnego za wystawienie skierowania na szczepienie, a następnie sygnować podpisem kwestionariusz wstępnego wywiadu przesiewowego¹¹.

Obserwując narastającą falę zachorowań na COVID-19 powodowaną przez różne odmiany wirusa SARS-CoV-2, w której ciężki, wymagający hospitalizacji przebieg dotyczy prawie wyłącznie osób nieszczepionych, nasuwa się jeden niepodważalny wniosek, który w sposób oczywisty dotyczy także osób planujących ciążę. Można go zamknąć w trzech słowach: „zdążyć przed ciążą”. Co więcej, to hasło winno dotyczyć w takim samym zakresie zarówno przyszłej matki, jak i jej partnera.