Wprowadzenie

Ostra niewydolność serca (acute heart failure, AHF) jest stanem zagrożenia życia, do którego może prowadzić wiele czynników i chorób (tab. 1) [1].

Wynika ona z gwałtownego pojawienia się po raz pierwszy lub najczęściej nasilenia objawów klinicznych wcześniej rozpoznanej niewydolności serca (HF) i wymaga natychmiastowego leczenia. Do czasu uzyskania stabilizacji stanu hemodynamicznego chory powinien być leczony na specjalistycznych oddziałach. Ocenia się, że częstość hospitalizacji z powodu AHF w ostatnich latach wzrosła, a koszt leczenia szpitalnego pochłania ok. 75% całkowitych wydatków związanych z leczeniem pacjenta z niewydolnością serca [2]. Wraz ze starzeniem się populacji i coraz skuteczniejszymi metodami leczenia choroby wieńcowej zwiększa się w grupie chorych z HF odsetek osób starszych i obciążonych chorobami towarzyszącymi. Trend ten z pewnością będzie w najbliższych latach wzrastać. W Stanach Zjednoczonych liczba hospitalizacji z powodu niewydolności serca wzrosła w latach 1979-2004 w liczbach bezwzględnych z 1 274 000 do 3 860 000 [3]. Ponad 80% hospitalizacji dotyczyło osób powyżej 65 r.ż. Śmiertelność wewnątrzszpitalna z powodu niewydolności serca zmniejszyła się wprawdzie w analizowanym czasie o ok. 44%, natomiast wzrósł odsetek osób kierowanych do ośrodków opieki długoterminowej [3].

Ostra niewydolność serca jest stanem klinicznym, a nie chorobą. Do jej rozwoju może dojść w przebiegu każdej choroby układu krążenia i może ona przyjmować kilka typowych postaci klinicznych (ostatnio nazywanych fenotypami), które mogą płynnie przechodzić jedna w drugą [4]. Należą do nich: obrzęk płuc, wstrząs kardiogenny, nadciśnieniowa ostra niewydolność serca, ostro zdekompensowana przewlekła niewydolność serca, ostra niewydolność serca w przebiegu ostrych zespołów wieńcowych, izolowana niewydolność prawej komory. AHF jest obarczona dużą śmiertelnością, największą w przypadku wstrząsu kardiogennego. Według rejestru Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego w przebiegu wstrząsu kardiogennego umiera w szpitalu 40% chorych [5]. Jeszcze większą śmiertelność, sięgającą nawet 70%, obserwuje się w przebiegu wstrząsu kardiogennego towarzyszącego zawałowi mięśnia sercowego [6]. Ponadto pacjenci z AHF szczególnie często są ponownie hospitalizowani. Według różnych źródeł aż 23% jest ponownie przyjmowanych do szpitala w ciągu miesiąca od wypisu, a 50% w ciągu kolejnych 6 miesięcy [7]. Bardzo wysoka jest także śmiertelność odległa – do 12% pacjentów hospitalizowanych z powodu AHF umiera w pierwszym miesiącu po wypisie ze szpitala, a 33-40% w ciągu roku [8,9]. Przewidywanie wystąpienia objawów AHF pozwala skutecznie jej zapobiegać. Szybka diagnostyka i leczenie, początkowo ukierunkowane na złagodzenie objawów, a następnie przyczynowe, ma kluczowe znaczenie. Zadania te są jednak trudne, ponieważ pacjenci z AHF stanowią niejednorodną grupę, najczęściej reprezentowaną przez chorych z chorobą wieńcową i nadciśnieniem tętniczym.