Wprowadzenie

U pacjentów z niewydolnością serca badania obrazowe zajmują istotne miejsce zarówno w diagnozowaniu przyczyn niewydolności, jak i w wyborze najskuteczniejszej metody leczenia oraz prognozowaniu odległego przebiegu choroby. Zasadnicze znaczenie dla rozpoznania niewydolności serca ma ustalenie przyczyny dysfunkcji lewej komory. Możliwość zastosowania nowoczesnych badań obrazowych do oceny żywotności mięśnia sercowego pozwala coraz precyzyjniej wyłonić osoby, u których przyczyną jest choroba niedokrwienna powikłana dysfunkcją lewej komory, a także te które mogą odnieść największe korzyści z rewaskularyzacji. Metody obrazowe umożliwiają też wykluczenie osób, u których rewaskularyzacja nie poprawi rokowania – co jest ważne, ponieważ sam zabieg operacyjny niesie duże ryzyko powikłań, w tym zgonu.

Wysoką czułością i swoistością w rozpoznawaniu żywotnego mięśnia sercowego cechują się badania izotopowe: pozytonowa tomografia emisyjna (positron emission tomography, PET), tomografia emisyjna pojedynczego fotonu (single photon emission computed tomography, SPECT) oraz rezonans magnetyczny serca (cardiac magnetic resonance, CMR) [1].

Ocena funkcji lewej komory

Przyczyną niewydolności serca w około 70% jest choroba niedokrwienna [2]. Rozpoznanie obszaru nieprawidłowo funkcjonującego mięśnia (area at risk), nawet w świeżo rozpoznanej niewydolności, ma podstawowe znaczenie, ponieważ możliwość szybkiej rewaskularyzacji stanowi dla chorego ogromną szansę poprawy. Di Carli i wsp. stwierdzili liniową zależność między stopniem poprawy klinicznej a obszarem mięśnia o zachowanej żywotności (im większy był to obszar, tym większa była korzyść z zabiegu rewaskularyzacji chirurgicznej) [3]. Stwierdzono również, że współistnienie choroby wieńcowej nie wyklucza obecności kardiomiopatii zastoinowej, a współistniejące zwężenie powyżej 50% światła naczynia jest obserwowane u około 15-30% pacjentów z kardiomiopatią zastoinową [4]. Niejednokrotnie w codziennej praktyce klinicznej można zaobserwować, że chorzy ze współistniejącymi zwężeniami naczyń wieńcowych nie mają bólów stenokardialnych, szczególnie w przypadku dużej części prawidłowo ukrwionego mięśnia [5,6]. Według definicji wprowadzonej przez Falkera i wsp. [4] niedokrwienną kardiomiopatię można rozpoznać wówczas, jeżeli są spełnione następujące kryteria:

• dysfunkcja lewej komory,
• istotne zwężenie pnia lewej tętnicy wieńcowej lub proksymalnej części tętnicy międzykomorowej przedniej,
• co najmniej dwunaczyniowa choroba wieńcowa z >70% zwężeniem naczynia lub
• choroba wieńcowa pojedynczego naczynia z przebytym wcześniej zawałem serca lub zabiegiem rewaskularyzacji wieńcowej.