Wprowadzenie

W ostatnich latach obserwuje się znaczący postęp w zakresie metod chirurgicznego leczenia wielu chorób. Postęp medycyny i wydłużenie średniego czasu życia człowieka powodują, że operacjom różnego typu poddawani są coraz starsi i bardziej schorowani pacjenci. Ocena ryzyka przedoperacyjnego ma więc istotne znaczenie, ponieważ z jednej strony pozwala wyróżnić chorych najbardziej zagrożonych zgonem w okresie okołooperacyjnym, uzasadniając podjęcie u nich procedur diagnostyczno-leczniczych mających na celu zmniejszenie tego ryzyka. Różnego rodzaju powikłania okołozabiegowe występują w 3-10% wszystkich operacji, z czego 40% stanowią powikłania sercowo-naczyniowe [1]. Częstość ta jest różna w zależności od grupy czynników ryzyka zależnych od samego chorego, jak i rodzaju operacji i może sięgać nawet 20-40% incydentów zawału mięśnia sercowego w grupie wysokiego ryzyka [2,3]. Mimo postępów diagnostyki i terapii, zawał mięśnia sercowego w czasie zabiegu operacyjnego jest obarczony bardzo niekorzystnym rokowaniem [4-6]. Wśród pacjentów, u których w okresie okołooperacyjnym dochodzi do zawału serca, śmiertelność szpitalna wynosi 15-25%, a zawał mięśnia sercowego w okresie okołooperacyjnym niezakończony zgonem stanowi niezależny czynnik ryzyka zgonu z przyczyn sercowych lub kolejnego zawału mięśnia sercowego w ciągu kolejnych 6 miesięcy [2]. Ponadto w szpitalu umiera 65% pacjentów po zatrzymaniu krążenia w okresie okołooperacyjnym. W obserwacji Dryji i wsp. 30-dniowa śmiertelność pacjentów w Polsce z ostrym zespołem wieńcowym i przetrwałym uniesieniem odcinka ST (STEMI), niepowiązanym z niekardiochirurgicznym zabiegiem operacyjnym, wynosiła średnio 8,3%, z czego 12,7% dotyczyło chorych leczonych zachowawczo (bez reperfuzji), 7,9% – leczonych trombolitycznie i 5,5% – leczonych PCI [7]. Z kolei w badaniu Szyguły-Jurkiewicz i wsp. u pacjentów z ostrym zespołem wieńcowym bez przetrwałego uniesienia odcinka ST (NSTEMI) ogólna śmiertelność wynosiła 2,98%, z czego wśród pacjentów leczonych PCI wynosiła ona 1,36%, wśród leczonych CABG – 8,33%, a poddanych terapii zachowawczej – 6,07% [8].

Metody oceny ryzyka przedoperacyjnego

Z powodu niekorzystnych wskaźników epidemiologicznych i prognostycznych związanych z wystąpieniem okołooperacyjnego incydentu sercowo-naczyniowego podejmuje się próby stratyfikacji ryzyka u pacjentów poddawanych zabiegom planowym, by przez wykonanie określonych procedur diagnostycznych i terapeutycznych, ryzyko to przynajmniej zmniejszyć [3,9].