Wprowadzenie

Grupa dorosłych pacjentów z wadami wrodzonymi serca się powiększa [1], stanowiąc wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne dla lekarzy prowadzących. Podstawową metodą obrazowania u tych chorych jest przezklatkowe badanie echokardiograficzne, które nie zawsze pozwala na uzyskanie wyczerpujących danych. Dlatego coraz częściej wykorzystuje się również tomografię komputerową (TK) oraz badania izotopowe serca. Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego podkreślają także rosnącą rolę badania kardiologicznego rezonansu magnetycznego (cardiac magnetic resonanse, CMR) w diagnostyce (ryc. 1), obserwacji odległej oraz określaniu rokowania w tej grupie chorych [1].

Wrodzone wady serca u dorosłych

Rozwój intensywnej terapii, kardiologii i kardiochirurgii dziecięcej sprawił, że liczba dorosłych z wadami wrodzonymi serca znacząco rośnie [1]. Dzieje się to na skutek istotnej poprawy przeżywalności w tej grupie pacjentów, zwłaszcza u osób z bardziej złożonymi nieprawidłowościami anatomicznymi. W Wielkiej Brytanii w latach 60. XX wieku do większości zgonów związanych z wrodzonymi wadami serca dochodziło w okresie niemowlęcym. Dwie dekady później największą śmiertelność zaczęto odnotowywać u pacjentów, którzy ukończyli 20 lat [2]. W 2000 roku oszacowano częstość występowania wad wrodzonych serca u dorosłych na ok. 2800 przypadków na milion. U ponad połowy chorych wada ma charakter umiarkowanie lub bardzo złożony [3]. Wielu z tych pacjentów przebyło w dzieciństwie zabieg naprawczy lub paliatywny, a część będzie wymagać kolejnych interwencji w wieku dorosłym. Są oni narażeni na rozwój niewydolności serca, zaburzeń ze strony układu oddechowego, zaburzeń rytmu serca, infekcyjnego zapalenia wsierdzia oraz stanowią grupę ryzyka nagłego zgonu sercowego. W opiece medycznej nad tą złożoną grupą pacjentów znajduje zastosowanie rezonans magnetyczny serca.

Wskazania do stosowania CMR

Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego [1,4] wskazują, że badanie echokardiograficzne jest podstawową metodą diagnostyczną u pacjentów z wrodzonymi wadami serca. Wskazują również na rosnącą rolę badania CMR, które pozwala na diagnostykę, obserwację odległą oraz określanie rokowania w tej grupie chorych. Istnieją trzy sytuacje kliniczne, w których zaleca się stosowanie rezonansu magnetycznego serca u dorosłych z wrodzonymi wadami serca:

1. CMR zaleca się, kiedy jakość badania echokardiograficznego jest niewystarczająca, a CMR umożliwia uzyskanie podobnych danych. Większość informacji, które dostarcza badanie echokardiograficzne można otrzymać, wykonując CMR, jednak należy zaznaczyć, że echokardiografia jest lepszą metodą w ocenie gradientów i ciśnienia w tętnicy płucnej (PAP) oraz w wykrywaniu małych i ruchomych struktur (np. wegetacji).
2. CMR zaleca się, kiedy wyniki pomiarów echokardiograficznych są graniczne lub niejednoznaczne. W takich sytuacjach CMR jest zalecana jako weryfikująca metoda drugiego rzutu przed podejmowaniem decyzji klinicznych, aby potwierdzić lub zmodyfikować wartości zmierzone echokardiograficznie.
3. CMR zaleca się, kiedy metoda ta jest uważana za najlepszą metodę obrazowania, zwłaszcza w:
   • ocenie żył systemowych i płucnych (m.in. nieprawidłowe anastomozy, niedrożność),
   • ilościowym szacowaniu objętości i frakcji wyrzutowej prawej komory (m.in. u osób z tetralogią Fallota [ToF], systemową prawą komorą),
   • ocenie drogi odpływu prawej komory (RVOT), konduitu łączącego prawą komorę z tętnicą płucną,
   • ilościowej ocenie niedomykalności zastawki tętnicy płucnej,
   • ocenie tętnic płucnych (zwężenia, tętniaki) oraz aorty (tętniak, rozwarstwienie, koarktacja),
   • przypadku kolaterali aortalno-płucnych i malformacji tętniczo-żylnych (tomografia komputerowa daje lepszą rozdzielczość przestrzenną),
   • przypadku anomalii tętnic wieńcowych oraz w chorobie wieńcowej (TK jest metodą preferowaną),
   • wykrywaniu oraz ocenie nasilenia włóknienia prawej i lewej komory (późne wzmocnienie pokontrastowe),
   • ilościowej ocenie masy mięśniowej komór serca,
   • ocenie patologicznych mas wewnątrz- i pozasercowych (ryc. 2),
   • ocenie charakterystyki tkanek (włóknienie, tłuszcz, obecność żelaza, itp.).