Wprowadzenie

Test spiroergometryczny (cardiopulmonary exercise testing, CPET) jest istotnym elementem oceny klinicznej chorych z niewydolnością serca (NS), a ugruntowaną pozycję mają 2 parametry: zużycie tlenu na szczycie wysiłku (peak VO₂) i wskaźnik wzmożonej wentylacji wysiłkowej (VE/VCO₂ slope) [1-3]. Jest to badanie łączące standardowy elektrokardiograficzny test wysiłkowy (pozwalający ocenić odpowiedź na wysiłek przez ocenę zapisów EKG, parametrów hemodynamicznych, saturacji i objawów klinicznych) z analizą gazów oddechowych. Klasyczne wskazania do wykonania CPET obejmują ocenę wydolności fizycznej i odpowiedzi na wysiłek chorych z NS, u których rozważa się przeszczepienie serca oraz różnicowanie przyczyn duszności [4]. W nowoczesnych pracowniach badań wysiłkowych test ten prowadzi się również w ocenie wpływu leczenia (farmakoterapii, terapii resynchronizującej [cardiac resynchronization therapy, CRT], wszczepienia urządzeń do mechanicznego wspomagania serca) oraz w kwalifikacji do rehabilitacji, w tym programowaniu aktywności fizycznej u chorych z NS. Praktyczne wskazania do CPET ulegają systematycznemu poszerzaniu w miarę jak przybywa badań wskazujących na celowość takiego postępowania i obejmują również inne grupy chorych (z kardiomiopatią przerostową, chorobami układu oddechowego, nadciśnieniem płucnym, niedokrwieniem mięśnia sercowego, podejrzeniem miopatii mitochondrialnej) [2,3].

Klasyczne wskaźniki CPET

Zużycie tlenu na szczycie wysiłku

Zainteresowanie testami spiroergometrycznymi (CPET) w diagnostyce chorych z niewydolnością serca rośnie systematycznie od lat 80 ubiegłego wieku, kiedy to zaobserwowano, że wydolność fizyczna wyrażona jako zużycie tlenu na szczycie wysiłku ma istotne znaczenie rokownicze. Przełomową była praca Manicini i wsp., na podstawie której określono wartość zużycia tlenu na szczycie wysiłku (peak VO₂) ≤14 ml/kg/min jako wskazanie do przeszczepienia serca (heart transplantation, HTX) (tab. 1) [5].

W wielu kolejnych badaniach wykazano, że szczególnie niekorzystne rokowanie mają chorzy, u których peak VO₂ nie przekracza 10 ml/kg/min [6,7]. Ostatecznie przez wiele lat najważniejszym pojedynczym parametrem CPET w kwalifikacji do przeszczepienia serca pozostawał peak VO₂ wyrażony w odniesieniu do masy ciała w ml/kg/min, z wartością peak VO₂ <10 ml/kg/min stanowiącą wskazanie bezwzględne i peak VO₂ między 11 a 14 ml/kg/min (lub <55% należnego dla wieku i płci) – wskazanie względne, przy założeniu, że osiągnięto próg beztlenowy [8,9].