Dieta w nadciśnieniu tętniczym – wskazówki praktyczne

Redukcja masy ciała

Chociaż zapotrzebowanie kaloryczne u konkretnego pacjenta jest zależne od wielu czynników, to przy planowaniu diety można posiłkować się wzorem Harrisa i Benedicta lub wzorem Mifflina. Pozwala to na podstawie płci, wieku, wzrostu i masy ciała pacjenta wyliczyć podstawowe zapotrzebowanie energetyczne (BMR – basal metabolic rate). Gdy wynik ten pomnoży się przez współczynnik aktywności fizycznej pacjenta, można określić jego całkowite zapotrzebowanie energetyczne (TMR – total metabolic rate).

Dostępnych jest bardzo wiele kalkulatorów internetowych pozwalających obliczyć zarówno BMR, jak i TMR w ciągu kilkunastu sekund. Opierają się one na jednym z poniższych wzorów:

• mężczyźni = 66,5 + (13,75 × masa ciała [kg]) + (5,003 × wzrost [cm]) – (6,775 × wiek [lata])
• kobiety = 655,1 + (9,563 × masa ciała [kg]) + (1,850 × wzrost [cm]) – (4,676 × wiek [lata])

lub

• mężczyźni = (10 × masa ciała [kg]) + (6,25 × wzrost [cm]) – (5 × [wiek]) + 5
• kobiety = (10 × masa ciała [kg]) + (6,25 × wzrost [cm]) – (5 × [wiek]) – 161

Mnożnik zależny od aktywności wynosi odpowiednio: 1,55 dla małej aktywności, 1,85 dla umiarkowanej oraz 2,2 dla dużej.

Wartość dobowego deficytu kalorycznego, który jest niezbędny do redukcji masy ciała, różni się w zależności od źródła, choć oczywiście jest on zależny zarówno od wyjściowej masy ciała, planowanej szybkości jej redukcji, jak i obciążeń współistniejących. Najczęściej przytaczaną wartością jest deficyt 500 kcal na dobę pozwalający osiągnąć spadek masy ciała o 0,5 kg tygodniowo.

Tabela 2. Skład diety oparty na założeniach DASH¹⁴

Skład diety oparty na założeniach DASH przedstawiono w tabeli 2.

Spożywanie alkoholu

Wykazano liniową zależność pomiędzy spożywaniem alkoholu a wartościami ciśnienia tętniczego i ryzykiem sercowo-naczyniowym. Zwiększone spożycie alkoholu jest związane również z większą częstością występowania udarów oraz negatywnie wpływa na działanie leków hipotensyjnych. W związku z tym ilość alkoholu powinna być ograniczona:

• u mężczyzn – do 30 g czystego etanolu dziennie, nie więcej niż 140 g na tydzień
• u kobiet – do 20 g czystego etanolu dziennie, nie więcej niż 80 g na tydzień.

Przy czym: 10 g czystego etanolu zawiera się w 25 g 40% wódki, 250 ml piwa oraz 125 ml wina.

Zaleca się również wprowadzenie dni bez alkoholu i ograniczenie picia dużych ilości alkoholu w krótkim czasie^2,3.

Spożywanie sodu

Dieta pacjentów z NT powinna zawierać nie więcej niż 5 g soli kuchennej na dobę, co odpowiada ≤2 g sodu. Aby osiągnąć ten cel dietetyczny, należy:

• unikać stosowania soli podczas przygotowywania posiłków
• nie dosalać produktów gotowych
• spożywać produkty świeże, nieprzetworzone i niekonserwowane
• stosować świeże zioła lub mieszanki ziół niezawierające soli.