Wprowadzenie

Badanie elektrofizjologiczne serca (electrophysiologic study, EPS) jest inwazyjnym badaniem pomocniczym stosowanym u chorych z zaburzeniami rytmu serca. Pozwala na wyzwolenie w pracowni elektrofizjologii arytmii będącej problemem klinicznym pacjenta oraz na określenie jej mechanizmu. Jednym z twórców metody jest prof. Hein Wellens z Maastricht [1].

Początkowo, gdy ablacja jeszcze nie istniała, EPS służyło wyłącznie postępowaniu diagnostycznemu. Dzięki niemu poznano mechanizmy elektrofizjologiczne wielu arytmii, co stało się podstawą ablacji, czyli działań terapeutycznych. Obecnie EPS wykonuje się najczęściej jako element procedury ablacji. Badanie zmieniło też charakter – oprócz klasycznych zapisów elektrokardiogramów wewnątrzsercowych pojawiły się systemy do trójwymiarowego mapowania serca umożliwiające precyzyjniejsze określenie miejsce powstawania lub podtrzymywania arytmii [2-4].

Technika badania

Klasyczne badanie elektrofizjologiczne

Badanie polega na wewnątrzsercowej rejestracji i stymulacji w wybranych obszarach serca. Zakres badania zależy od indywidualnego wskazania i celu. Zazwyczaj wprowadza się do serca kilka elektrod (co najmniej 1-2), umiejscawianych w górnej części prawego przedsionka (right atrium, RA), okolicy pęczka Hisa i koniuszka prawej komory (right ventricle, RV), często także w zatoce wieńcowej, opcjonalnie w lewym przedsionku (left atrium, LA) i komorze (left ventricle, LV) (ryc. 1A-C). Cewniko-elektrody są najczęściej wielopierścieniowe z odstępami między pierścieniami co 1-10 mm. Podstawowym dojściem do systemu naczyniowego w tym badaniu jest żyła udowa (czasem obie). Najłatwiej elektrodę wprowadzić do zatoki wieńcowej przez żyłę podobojczykową. Do mapowania lewego przedsionka konieczny jest dostęp przez punkcję transseptalną, a do lewej komory najczęściej wstecznie po nakłuciu tętnicy udowej. Przebieg badania obserwuje się na monitorze i rejestruje przy użyciu wielokanałowego systemu elektrofizjologicznego umożliwiającego zapis sygnałów EKG powierzchniowego oraz wewnątrzsercowych jedno- i dwubiegunowych z regulowanym przesuwem 25-400 mm/s [2-4].

Badanie polega na rejestracji i analizie sygnałów w trakcie rytmu zatokowego podczas programowanej stymulacji serca i podczas wyzwolonej w trakcie EPS arytmii (ryc. 2A-C). Czasem badanie powtarza się po podaniu środka farmakologicznego. Dąży się do zastosowania standaryzowanego protokołu stymulacji serca, zwłaszcza w przypadku programowanej stymulacji komór [2-4].