W trzeciej części cyklu „Altruizm to za mało” przedstawimy wybrane problemy poruszane w zagranicznych regulacjach dotyczących profesjonalizmu, zwrócimy szczególną uwagę na zaufanie jako krytyczny komponent relacji lekarz-pacjent oraz omówimy problematykę błędu medycznego, profesjonalizmu ukierunkowanego na pacjenta i nauczania postaw profesjonalnych.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• omówić znaczenie zaufania pacjenta do lekarza i wyjaśnić wynikający z tego obowiązek reagowania na zagrożenia dla bezpieczeństwa pacjenta

• wyjaśnić ideę profesjonalizmu ukierunkowanego na pacjenta i omówić jego elementy składowe

• przeanalizować problematykę partnerstwa pomiędzy lekarzem a pacjentem i ustalenia granic pomiędzy partnerstwem zalecanym a niedopuszczalnym

• przedstawić zasady współudziału pacjenta w podejmowaniu dotyczących go decyzji terapeutycznych

W drugiej części artykułu „Altruizm to za mało” omówiliśmy szczegółowo najistotniejsze zagrożenia dla profesjonalizmu medycznego i przejawy rozwijających się pod ich wpływem postaw nieprofesjonalnych. Zwróciliśmy też uwagę na przykłady dylematów profesjonalnych i naruszeń profesjonalizmu, które są w naszym lokalnym kontekście rzadko zauważane i często są postrzegane jako akceptowalne, co może wpływać na obniżoną ocenę polskich lekarzy pracujących w innych krajach. Analiza podstawowych dokumentów dotyczących profesjonalizmu medycznego obowiązujących w Unii Europejskiej, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie wykazuje oczywiście istnienie wielu różnic w podejściu do wielu problemów oraz w szczegółowości formułowania zaleceń. Wyraźnie przy tym zaznacza się najwyższa szczegółowość dokumentów brytyjskich i ich rygorystyczne podejście do egzekwowania przepisów.¹ Wybrane ze względu na swoje znaczenie problemy poruszane we wspomnianych dokumentach omówimy poniżej.

Zaufanie jako krytyczny komponent relacji pacjent-lekarz

O zaufaniu pacjenta do lekarza, będącym krytycznym komponentem relacji lekarz-pacjent, wspominaliśmy już wcześniej, zwracając przy tym uwagę na problem reagowania na nieprofesjonalne, podważające zaufanie pacjenta i zagrażające jego bezpieczeństwu zachowania członków zespołów diagnostyczno-terapeutycznych. Definicja zaproponowana w 2005 r. przez Royal College of Physicians określa profesjonalizm jako „zespół wartości, zachowań i wzajemnych relacji, które stanowią podstawę zaufania, jakim społeczeństwo obdarza lekarzy”.² Rola zaufania i właściwej komunikacji z pacjentem podkreślana jest szczególnie w kodeksach dotyczących lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej oraz psychiatrów.¹