NowoŚci w praktyce

Skuteczność statyn stosowanych przed operacjami kardiochirurgicznymi

dr n. med. Katarzyna Styczkiewicz

I Klinika Kardiologii i Nadciśnienia Tętniczego UJ CM w Krakowie

Opracowano na podstawie: Liakopoulos OJ, Kuhn EW, Slottosch I, et al. Preoperative statin therapy for patients undergoing cardiac surgery. Cochrane Database Syst Rev 2012;4:CD008493.

Streszczenie

Wstęp.

Pomimo postępu w technikach leczenia oraz poprawy jakości opieki okołooperacyjnej pacjenci poddawani zabiegom kardiochirurgicznym obciążeni są znaczącym ryzykiem powikłań okołozabiegowych. Statyny uzyskały duże znaczenie w pierwotnej i wtórnej profilaktyce choroby niedokrwiennej serca. Uważa się również, że poprawiają wyniki okołooperacyjne pacjentów poddawanych zabiegom chirurgicznym z przyczyn kardiologicznych.

Cele.

Celem analizy była ocena skuteczności przedoperacyjnego leczenia statynami dorosłych pacjentów poddawanych zabiegom kardiochirurgicznym.

Metody.

Do analizy włączano badania kliniczne z losowym doborem do grup, porównujące terapię statynami przed zabiegiem chirurgicznym (niezależnie od rodzaju statyny, czasu jej stosowania i dawki) z placebo lub postępowaniem standardowym. W tym celu przeszukano bazy danych: Cochrane Central Register of Controlled Trials, MEDLINE, EMBASE, metaRegister of Controlled Trials. Pierwszorzędowym punktem końcowym analizy był zgon w okresie pooperacyjnym (śmiertelność wewnątrzszpitalna lub 30-dniowa), a za punkty drugorzędowe oceny przyjęto wystąpienie zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, migotania przedsionków, niewydolności nerek, a także czas pobytu na oddziale intensywnej terapii i w szpitalu oraz wystąpienie działań niepożądanych statyn.

Wyniki.

Do analizy włączono wyniki 11 badań zrealizowanych w latach 1999-2010 i obejmujących 984 pacjentów. Średnia wieku uczestników badań wyniosła 64,6±9,0 lat w grupie pacjentów leczonych statyną oraz 65,5±9,3 lat w grupie kontrolnej. Mężczyźni stanowili 71,5% badanych. Jedynie do dwóch badań włączano pacjentów poddawanych zabiegom innym niż pomostowanie aortalno-wieńcowe (22% wszystkich pacjentów). W większości badań stosowano atorwastatynę w dawkach 20 mg/24 h lub 40 mg/24 h (6 badań) oraz symwastatynę w dawce 20 mg/24 h (2 badania), a w pojedynczych badaniach fluwastatynę (w dawce 80 mg/24 h), rozuwastatynę (20 mg/24 h) oraz prawastatynę (40 mg/24 h). Czas przedoperacyjnego leczenia statyną różnił się w poszczególnych badaniach: w części badań statynę podawano tylko wieczorem przed operacją, a maksymalny okres leczenia przed zabiegiem wynosił 4 tygodnie. Jedynie w trzech badaniach opisano przywrócenie leczenia statynami po zabiegu operacyjnym. Stosowanie statyn w okresie przedoperacyjnym nie wpływało na ryzyko zgonu w krótkoterminowej obserwacji (iloraz szans [OR – odds ratio] 0,98, 95% przedział ufności [CI – confidence interval]: 0,14-7,10; p=0,98) oraz występowanie udaru mózgu (OR 0,70, 95% CI 0,14-3,63; p=0,67), zawału mięśnia sercowego (OR 0,52, 95% CI: 0,20-1,30; p=0,16) i niewydolności nerek (OR 0,41, 95% CI: 0,15-1,12; p=0,08), natomiast zmniejszało częstość występowania migotania przedsionków (OR 0,40, 95% CI: 0,29-0,55; p<0,01), czas pobytu pacjentów na oddziale intensywnej terapii (o 3,39 h, 95% CI: 1,01-5,77; p=0,005) oraz w szpitalu (o 0,48 dnia, 95% CI 0,11-0,85; p=0,01). Analiza w podgrupach nie zmieniła istotnie wyników. W przypadku badań, w których jednym z punktów końcowych było bezpieczeństwo stosowania statyn, nie zaobserwowano istotnego wpływu statyn na częstość występowania działań niepożądanych.

Wnioski.

Stosowanie statyny przed zabiegiem kardiochirurgicznym zmniejsza ryzyko występowania migotania przedsionków w okresie pooperacyjnym, a także skraca czas pobytu pacjentów na oddziale intensywnej terapii oraz w szpitalu. Leczenie statyną przed zabiegiem nie ma wpływu na ryzyko zgonu w okresie okołooperacyjnym, częstość występowania udaru mózgu, zawału mięśnia sercowego i niewydolności nerek. Ponieważ uczestnicy badań włączonych do analizy byli poddawani głównie rewaskularyzacji mięśnia sercowego, wyniki analizy nie powinny być ekstrapolowane na pacjentów poddawanych innym zabiegom kardiochirurgicznym.

Do góry