Profilaktyka i leczenie

Badania epidemiologiczne wskazują, że w patogenezie astmy i jej zaostrzeń istotną rolę odgrywają przede wszystkim zakażenia RSV, RV, wirusami grypy i bakteriami atypowymi. W przypadku tych drobnoustrojów dostępne są szczepienia ochronne tylko przeciwko grypie. Rozwiniętą już infekcję grypową można leczyć preparatami z grupy inhibitorów neuraminidazy. 29 W ciężkich zakażeniach RSV stosuje się rybawirynę, pomimo że jej skuteczność nie została potwierdzona (Amerykańska Akademia Pediatrii jej nie rekomenduje).30,31 Znaczenie terapii przeciwwirusowej w prewencji zaostrzeń astmy jest dodatkowo ograniczone ze względu na bardzo krótki czas upływający pomiędzy wystąpieniem pierwszych ogólnych objawów zakażenia a zaostrzeniem. Nie istnieje swoiste leczenie farmakologiczne przeciwko rynowirusom. Bardzo ważne jest wczesne zidentyfikowanie infekcji bakteriami atypowymi i wdrożenie leczenia antybiotykami makrolidowymi, które obok właściwości bakteriostatycznych mają również działanie przeciwzapalne.32

Systematyczne leczenie ukierunkowane na uzyskanie możliwie najlepszej kontroli astmy redukuje ryzyko wystąpienia jej zaostrzeń. Podstawowe znaczenie mają wziewne glikokortykosteroidy, ale w monoterapii ich efektywność jest ograniczona.33,34 Większą skutecznością w tym względzie cechuje się leczenie skojarzone z dołączeniem długodziałającego β2-mimetyka.35 W dwóch badaniach przeprowadzonych u dzieci wykazano, że przeciwdziałać zaostrzeniom może również terapia montelukastem.36,37

Leczenie objawowe zaostrzeń astmy wywołanych infekcją wirusową lub bakteryjną mieści się w ogólnym schemacie postępowania rekomendowanego niezależnie od potencjalnego czynnika sprawczego. Zaleca się przejście na wyższy poziom terapii z czterokrotnym zwiększeniem dawki wziewnego glikokortykosteroidu.25 Ten poziom należy utrzymać przez kilka tygodni równolegle do okresu podwyższonej reaktywności oskrzeli.38

Piśmiennictwo:

1. Papadopoulos NG, Christodoulou I, Rohde G, et al. Viruses and bacteria in acute asthma exacerbations--a GA² LEN-DARE systematic review. Allergy 2011;66:458-68.

2. Tan WC. Viruses in asthma exacerbations. Curr Opin Pulm Med 2005;11:21-6.

3. Ogra PL. Respiratory syncytial virus: the virus, the disease and the immune response. Paediatr Respir Rev 2004; 5(Suppl. A):S119-26.

4. Stein RT, Sherril D, Morgan WJ, et al. Respiratory syncytial virus in early life and risk of wheeze and allergy by age 13 years. Lancet 1999;354:541-5.

5. Sigurs N, Bjarnason R, Sigurbergsson F, et al. Respiratory syncytial virus bronchiolitis in infancy is a important risk factor for asthma and allergy at age 7. Am J Respir Crit Care Med 2000;161:1501-7.

6. Choi EH, Lee HJ, Yoo T, et al. A common haplotype of interleukin-4 gene IL4 is associated with severe respiratory syncytial virus disease in Korean children. J Infect Dis 2002;186:1207-11.

7. Jackson M, Scott R. Distinct patterns of cytokine induction in cultures of respiratory syncytial (RS) virus-specific human TH cell lines following stimulation with RS virus and RS virus proteins. J Med Virol 1996;49:161-9.

8. Piedimonte G. Neural mechanisms of respiratory syncytial virus-induced inflammation and prevention of respiratory syncytial virus sequelae. Am J Respir Crit Care Med 2001; 163:S18-21.

9. Shaheen SO, Aaby P, Hall AJ, et al. Measles and atopy in Guinea-Bissau. Lancet 1996;347:1792-1796.

10. Illi S, von Mutius E, Lau S, et al. Early childhood infectious diseases and the development of asthma up to school age: a birth cohort study. BMJ 2001;322:390-395.

11. Ball TM, Castro-Rodriguez JA, Griffith KA, et al. Siblings, day-care attendance, and the risk of asthma and wheezing during childhood. N Engl J Med 2000;343:538-543.

12. Mendy A, Gasana J, Vieira ER, et al. Exposure and childhood wheeze and asthma: a meta-analysis of observationalstudies. J Asthma 2011;48:685-93.

13. Papadopoulos NG, Papi A, Psarras S, et al. Mechanisms of rhinovirus-induced asthma. Paediatr Resp 2004;5:255-60.

14. Parry DE, Busse WW, Sukow KA, et al. Rhinovirus-induced PBMC responses and outcome of experimental infection in allergic subjects. J Allergy Clin Immunol 2000;105:692-8.

15. Pattemore PK, Johnston SL, Bardin PG. Viruses as precipitants of asthma symptoms. I. Epidemiology. Clin Exp Allergy 1992;22:325-336.

16. Freymuth F, Vabret A, Brouard J, et al. Detection of viral, Chlamydia pneumoniae and Mycoplasma pneumoniae infections in exacerbations of asthma in children. J Clin Virol 1999;13:131-139.

17. Greve JM, Davis G, Meyer AM, et al. The major human rhinovirus receptor is ICAM-1. Cell 1989;56:839-47.

18. Canonica G, Ciprandi G, Pesce G, et al. ICAM-1 on epithelial cells in allergic subjects: a hallmark of allergic inflammation. Int Arch Allergy Immunol 1995;107:99-102.

19. Papadopoulos NG, Papi A, Psarras S, et al. Mechanisms of rhinovirus-induced asthma. Paediatr Respir Rev 2004;5:255-60.

20. Sears MR, Johnston NW. Understanding the September asthma epidemic. J Allergy Clin Immunol 2007;120:526-9.

21. Monto AS. The seasonality of rhinovirus infections and its implications for clinical recognition. Clin Ther 2002;24:1987-97.

22. Johnston NW, Johnston SL, Duncan JM, et al. The September epidemic of asthma exacerbations in children: a search for etiology. J Allergy Clin Immunol 2005;115:132-138.

23. Lehtinen P, Jartti T, Virkki R, Vuorinen T, et al. Bacterial coinfections in children with viral wheezing. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2006;25463-469.

24. Zaitsu M. The development of asthma in wheezing infants with Chlamydia pneumoniae infection. J Asthma 2007;44:565-568.

25. Global Strategy for Asthma Management and Prevention NIH Pub. Revised 2009 www.ginasthma.org

26. Talbot TR, Hartert TV, Mitchel E, et al. Asthma as a risk factor for invasive pneumococcal disease. N Engl J Med 2005;352:2082-90.

27. Klemets P, Lyytikäinen O, Ruutu P, et al. Risk of invasive pneumococcal infections among working age adults with asthma. Thorax 2010;65(8):698-702.

28. Bisgaard H, Hermansen MN, Buchvald F, et al. Childhood asthma after bacterial colonization of the airway in neonates. N Engl J Med 2007;357:1487-95.

29. Jefferson T, Jones M, Doshi P, et al. Neuraminidase inhibitors for preventing and treating influenza in healthy adults: a Cochrane review. Health Technol Assess. 2010;14:355-458

30. Empey KM, Peebles RS Jr, Kolls JK. Pharmacologic advances in the treatment and prevention of respiratory syncytial virus. Clin Infect Dis. 2010;50:1258-67.

31. Ventre K, Randolph A. WITHDRAWN: Ribavirin for respiratory syncytial virus infection of the lower respiratory tract in infants and young children. Cochrane Database Syst Rev. 2010 May 12;(5):CD000181.

32. Johnston SL, Blasi F, Black PN, et al. The effect of telithromycin in acute exacerbations of asthma. N Engl J Med 2006;354:1589-1600.

33. Black C. Systematic review of the biology and medical management of respiratory syncytial virus infection.Respir Care 2003;48:209-231.

34. Bisgaard H, Hermansen MN, Loland L, et al. Intermittent inhaled corticosteroids in infants with episodic wheezing. N Engl J Med 2006;354:1998-2005.

35. Edwards MR, Johnson MW, Johnston SL. Combination therapy: Synergistic suppression of virus-induced chemokines in airway epithelial cells. Am J Respir Cell Mol Biol 2006;34:616-624.

36. Johnston NW, Mandhane PJ, Dai J, et al. Attenuation of the September epidemic of asthma exacerbations in children: a randomized, controlled trial of montelukast added to usual therapy. Pediatrics 2007;120:e702-12.

37. Bisgaard H, Zielen S, Garcia-Garcia ML, et al. Am J Respir Crit Care Med 2005;171:315-322.

38. Dahl ME, Dabbagh K, Liggitt D, et al. Viral-induced T helper type 1 responses enhance allergic disease by effects on lung dendritic cells. Nat Immunol 2004;5:337-43.

Do góry