Choroby internistyczne u kobiet w ciąży

Cykl „Choroby internistyczne u kobiet w ciąży” koordynowany przez prof. dr. hab. n. med. Dariusza Moczulskiego, Kierownika Kliniki Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii UM w Łodzi

Zaburzenia snu u ciężarnych

lek. Anna Poleszczyk, prof. nadzw. dr hab. Łukasz Święcicki

II Klinika Psychiatryczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa

Adres do korespondencji: lek. Anna Poleszczyk, II Klinika Psychiatryczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii, ul. Sobieskiego 9, 02-957 Warszawa. Tel. (22) 458 25 71, (22) 458 25 22

Większość kobiet w ciąży podaje różnorodne skargi na „zły sen”, które wynikają ze zmian hormonalnych i fizycznych w tym okresie. Nasilenie dolegliwości rośnie w przebiegu ciąży. Do najczęściej występujących w tym okresie zaburzeń snu należą: bezsenność, zaburzenia oddychania w trakcie snu i zespół niespokojnych nóg. Konieczne jest właściwe ich rozpoznawanie i szybkie wdrożenie odpowiedniego postępowania. Nieleczone mogą mieć negatywny wpływ na matkę i dziecko, przyczyniać się do występowania powikłań w okresie ciąży, porodu, a także po nim.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać zaburzenia snu u ciężarnych

• przedstawić strategię postępowania terapeutycznego w przypadku zaburzeń snu u ciężarnych

Sen jest występującym spontanicznie i okresowo stanem fizjologicznym polegającym na zmniejszeniu reaktywności na bodźce, zniesieniu aktywności ruchowej i przyjęciu stereotypowej pozycji. Zmianom behawioralnym zachodzącym podczas snu towarzyszy reorganizacja czynności mózgu.1

Badanie polisomnograficzne (PSG) z zastosowaniem zapisu czynności bioelektrycznej mózgu, elektrookulogramu i zapisu czynności bioelektrycznej mięśni pozwala na wyodrębnienie dwóch rodzajów snu – REM (rapid eye movement, sen z szybkimi ruchami gałek ocznych, oznaczany obecnie jako stadium R) i NREM (non rapid eye movement), który dalej dzieli się na sen płytki (stadia 1 i 2, obecnie określane jako N1 i N2) i głęboki, inaczej wolnofalowy (stadia 3 i 4, określane obecnie łącznie jako N3).1,2 REM i NREM występują po sobie cyklicznie, tworząc cykle snu.2 Wymienione rodzaje i stadia snu mają różny obraz fizjologiczny, różne podłoże i znaczenie dla ośrodkowego układu nerwowego.1

Jak dotąd przeprowadzono niewiele badań nad zaburzeniami snu występującymi u kobiet w ciąży. Ich wyniki często trudno ze sobą porównywać i wyciągać z nich jednoznaczne wnioski ze względu na odmienną metodologię ich przeprowadzenia (badania przekrojowe i obserwacyjne, stosowanie różnych metod do oceny jakości snu: polisomnografii, aktygrafii) i cel. Badania te mają także wiele ograniczeń, takich jak brak zatwierdzonej skali do oceny jakości snu u ciężarnych czy mała liczebność badanych grup ze względu na trudności z uzyskaniem współpracy uczestniczek.

Z pewnością na „zły sen” częściej skarżą się kobiety ciężarne niż niebędące w ciąży, a nasilenie zaburzeń snu rośnie wraz z postępem ciąży. Najprawdopodobniej wiąże się to z wieloma zmianami fizjologicznymi (fizycznymi i hormonalnymi) zachodzącymi...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wpływ hormonów na sen

Zmiany wzorca snu, które pojawiają się już w I trymestrze ciąży, prawdopodobnie wynikają z dużych zmian hormonalnych występujących w okresie ciąży. Stężenia estrogenów i progesteronu zwiększają [...]

Zaburzenia snu w I trymestrze ciąży

W I trymestrze całkowity czas snu nocnego się wydłuża, a kobiety często zgłaszają nadmierną senność, która może być pierwszym odczuwanym przez nie objawem ciąży.5 [...]

II i III trymestr ciąży

Pod koniec II trymestru całkowity czas trwania snu nocnego się skraca, a nasilenie skarg związanych ze snem często rośnie. W III trymestrze ciąży [...]

Wpływ dzietności na sen

Badano także wpływ dzietności na sen. W przeprowadzonym ostatnio badaniu wykazano mniejszą wydajność snu w III trymestrze u pierworódek niż u wieloródek (u których większy udział [...]

Sen w trakcie ciąży i po porodzie

W niedawno przeprowadzonym badaniu z użyciem aktygrafii porównywano zmiany w zakresie snu w okresie ciąży (w II i III trymestrze) i po porodzie (tydzień i sześć tygodni). Stwierdzono, że [...]

Przyczyny bezsenności u kobiet w ciąży

U kobiet ciężarnych do przyczyn bezsenności, rozumianej jako trudności w zaśnięciu i utrzymaniu snu, sen nieprzynoszący wypoczynku, zmęczenie w ciągu dnia, należy wiele dolegliwości będących [...]

Inne zaburzenia snu u ciężarnych

Skargi na sen mogą wynikać z występowania u ciężarnej zaburzeń oddychania w trakcie snu czy zespołu niespokojnych nóg. Ciąża może sprzyjać rozwojowi lub zaostrzaniu [...]

Następstwa zaburzeń snu

Do wymienianych bezpośrednich następstw zaburzeń snu należą głównie: drażliwość, zaburzenia uwagi i pamięci, gorsze funkcjonowanie, zmniejszenie wydajności pracy i zmęczenie. Zwraca się także [...]

Sen i przebieg porodu

Wykazano, że zaburzenia snu w ostatnim miesiącu ciąży wiążą się z długością porodu i rodzajem rozwiązania. U pierworódek, u których czas czuwania wtrąconego wynosił ≥15% czasu [...]

Zaburzenia snu i wystąpienie przedwczesnego porodu

Do wielu możliwych przyczyn wystąpienia przedwczesnego porodu należą także zaburzenia snu. Prawdopodobnie istnieje złożony związek między występowaniem objawów depresyjnych w trakcie ciąży, [...]

Zaburzenia snu w trakcie ciąży i poporodowe zaburzenia nastroju

Próbowano wykazać związek między występowaniem zaburzeń snu w trakcie ciąży a depresją poporodową. W niedawno przeprowadzonym badaniu uznano bezsenność w III trymestrze ciąży za czynnik [...]

Podsumowanie

U przyszłych matek często występują zaburzenia snu. Trudności z zaśnięciem, częste wybudzenia nasilają się w przebiegu ciąży. W większości przypadków ulgę przynosi poprawa higieny snu. [...]
Do góry