Omdlenie wynika z przejściowej hipoperfuzji ośrodkowego układu nerwowego. Omdlenia podczas wysiłku fizycznego mogą stanowić objaw poważnych chorób, a nawet wiązać się z nagłym zgonem. Najgroźniejsze są utraty przytomności wynikające ze strukturalnej wady serca lub jego układu elektrycznego. Celem postępowania diagnostycznego jest zweryfikowanie istotności klinicznej omdleń. Odpowiednie rozpoznanie stwarza szansę na dalszy, dostosowany indywidualnie i bezpieczny rozwój fizyczny.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać omdlenia u sportowca wymagające dalszej diagnostyki

• wymienić najczęstsze przyczyny omdleń u sportowca

• wdrożyć podstawową diagnostykę omdleń u sportowca

• rozpoznać omdlenia u sportowca wymagające pilnego skierowania do szpitala

Aktywność ruchowa wyzwala wiele procesów adaptacyjnych organizmu. Od ich sprawności zależy tolerancja wysiłku fizycznego. We współczesnej medycynie dużą rolę przypisuje się aktywności ruchowej jako metodzie zapobiegania niektórym chorobom oraz ich leczenia. Dotyczy to przede wszystkim chorób cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca typu 2, otyłość, nadciśnienie tętnicze czy osteoporoza – w dużej mierze uwarunkowanych brakiem ruchu lub znacznym jego niedoborem. Specyficzną odmianą aktywności fizycznej jest trening, czyli systematyczne wykonywanie wysiłku fizycznego. Progresywna taktyka treningu zwiększa tolerancję organizmu i tym samym dostraja go do pokonywania coraz większych obciążeń. W ten sposób rodzą się sportowcy. Organizm sportowca jest tym doskonalszy, im większa jest jego zdolność do wykonywania długotrwałego i ciężkiego wysiłku fizycznego. Miarą doskonałości jest wydolność fizyczna, a wytrenowanie prowadzi do charakterystycznych przemian organizmu, dlatego sportowcy stanowią odrębną grupę pacjentów. Sportowcy z założenia powinni stanowić najzdrowszą część społeczeństwa, niemniej również w tej populacji często stwierdza się niebezpieczne choroby. W niniejszym artykule omówimy zagadnienia dotyczące omdleń wśród sportowców.

Definicja i podział omdleń

Omdlenie stanowi nagłą, krótkotrwałą i przejściową utratę przytomności, wynikającą ze spadku całkowitego przepływu krwi przez mózg.^1,2 Przyczyną hipoperfuzji ośrodkowego układu nerwowego jest obniżenie systemowego ciśnienia tętniczego. Już 6-8-sekundowe upośledzenie przepływu krwi przez tkankę mózgową doprowadza do omdlenia.^1,2 Opisywane zaburzenia stanowią główny czynnik różnicujący omdlenie z utratą przytomności, której podłożem może być m.in. hipoglikemia, hipoksja czy zatrucie. Wytyczne European Society of Cardiology uwzględniają podział omdleń na trzy grupy: odruchowe (neurogenne), wynikające z hipotonii ortostatycznej i sercowo-naczyniowe (tab. 1).^1,2