W większości typów chłoniaków nieziarniczych szybkie wykrycie choroby znacznie zwiększa szanse chorego na wyleczenie. Z tego względu tak istotna jest znajomość wczesnych objawów chorób nowotworowych układu chłonnego wśród lekarzy pierwszego kontaktu.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

•wymienić choroby powodujące powiększenie węzłów chłonnych

•rozpoznać na podstawie wywiadu objawy wskazujące na chłoniaka

•rozpoznać na podstawie badania fizykalnego objawy wskazujące na chłoniaka

•przedstawić strategię postępowania w przypadku stwierdzenia limfadenopatii

Chłoniaki stanowią grupę chorób nowotworowych będących następstwem klonalnego rozrostu komórek wywodzących się z limfocytów B, T lub komórek NK (NK – natural killers). Transformacja komórki limfoidalnej w komórkę chłoniaka może nastąpić w każdym miejscu ciała, przez które wędruje, ale najczęściej zdarza się w jednym z narządów limfopoetycznych. Pierwotnym narządem limfopoetycznym jest szpik i z niego wywędrowują komórki, które zasiedlają pozostałe narządy limfopoetyczne. Dla limfocytów linii T kolejnym podstawowym narządem jest grasica.¹ Obwodowe narządy limfopoetyczne to śledziona oraz węzły chłonne, a także narządy podobne do węzłów chłonnych, takie jak kępki Payera czy migdałki. Są one zasiedlane przez komórki napływające bezpośrednio ze szpiku (limfocyty B) i przez grasicę (limfocyty T). Obwodowe narządy limfopoetyczne mają charakterystyczną grudkową budowę (ryc. 1).

Grudka u osoby dorosłej składa się z określonych warstw, z których każda zawiera komórki na różnych etapach dojrzewania, dlatego w procesie transformacji nowotworowej wytworzy inny rodzaj chłoniaka.¹ W obowiązującej klasyfikacji nowotworów układu chłonnego, wprowadzonej w 2008 r. przez WHO, wyróżnia się ponad 80 typów chłoniaków.^2,3 Chłoniaki złośliwe dzielą się na:

• przewlekłe (indolentne)
• agresywne
• wysoce agresywne.

Celem leczenia jest uzyskanie całkowitej remisji choroby, co w praktyce klinicznej oznacza wyleczenie lub znaczne przedłużenie życia. Zanim jednak pacjent trafi do ośrodka referencyjnego lub kliniki hematologicznej, zgłasza się do swojego lekarza rodzinnego. Dokładne badanie pacjenta przyspiesza właściwe rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia.

Chłoniaki mogą naciekać niemal każdy narząd, co powoduje, że ich objawy są bardzo zróżnicowane. Najczęściej zajmują węzły chłonne, śledzionę i szpik kostny. Lokalizacje pozawęzłowe to żołądek, skóra, ośrodkowy układ nerwowy. W diagnostyce różnicowej należy zatem wziąć pod uwagę wszystkie przyczyny zwiększenia liczby komórek znajdujących się w węźle lub narządzie.⁴ Choroby powodujące powiększenie węzłów chłonnych należą do następujących kategorii: