Borelioza jest najczęstszą chorobą przenoszoną przez kleszcze na półkuli północnej. Do transmisji krętków rzadko dochodzi jednak przed upływem 24 h od ukąszenia, dlatego szybkie usunięcie kleszcza z reguły zapobiega infekcji.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać objawy wskazujące na boreliozę

• zlecić podstawowe badania diagnostyczne w kierunku boreliozy i zinterpretować ich wyniki

• wdrożyć postępowanie zapobiegające wystąpieniu boreliozy po ukąszeniu przez kleszcza

• zlecić leczenie u osoby z rozpoznaną boreliozą

Borelioza (LB – Lyme borreliosis, borelioza z Lyme) to wielonarządowa choroba zapalna, spowodowana odpowiedzią immunologiczną na zakażenie krętkiem Borrelia burgdorferi sensu lato (s.l.). Zakażenie może przebiegać bezobjawowo lub powodować objawy zależne od tkanki objętej chorobą, czasu trwania infekcji i odpowiedzi immunologicznej chorego. Rozróżnia się trzy postacie choroby w zależności od stadium: wczesną zlokalizowaną oraz wczesną i późną rozsianą. W postaci wczesnej widoczny jest rumień wędrujący (erythema migrans), pojawiający się kilka dni po ukąszeniu przez kleszcza i ustępujący samoistnie. Kolejne stadia choroby występują tylko u części chorych, zwłaszcza tych nieleczonych antybiotykiem w fazie pierwszej. Może u nich dochodzić do objawów ze strony układu nerwowego, nawrotowego zapalenia stawów i rzadko do zajęcia mięśnia serca. W późnym okresie choroby występują zmiany skórne, przewlekłe zapalenie stawów, objawy neurologiczne i zmiany zapalne w narządzie wzroku. Tylko niektóre z powyższych objawów są specyficzne dla boreliozy.

W początkowym stadium diagnostyka choroby opiera się wyłącznie na wywiadzie i objawach klinicznych. Później rozpoznanie oparte jest na zestawieniu prawdopodobieństwa ukąszenia przez kleszcza i obrazu klinicznego z wynikami badań serologicznych. Obecność przeciwciał w surowicy chorego nie pozwala na odróżnienie aktywnej choroby od przebytej infekcji. Przeciwciała mogą utrzymywać się w surowicy przez wiele lat, a ich miano nie jest przydatne do monitorowania choroby. Nie należy więc leczyć osób bez objawów, a jedynie chorych z objawami klinicznymi i obecnością przeciwciał przeciwko Borrelia potwierdzoną w dwóch testach – ELISA (enzyme-linked immunosorbent assay) i Western Blot. U chorych z objawami (np. z zapaleniem stawów, zmianami skórnymi, objawami neurologicznymi), u których uzyskano potwierdzenie serologiczne, w celu zapobiegania rozwojowi choroby stosuje się antybiotykoterapię.