Temat numeru: endokrynologia
Guz tarczycy
dr n. med. Magdalena Kochman, dr n. med. Helena Jastrzębska
Guzy tarczycy, stwierdzane w badaniu ultrasonograficznym u około połowy populacji, to w 95% zmiany łagodne, które najczęściej nie wywołują objawów i wymagają jedynie obserwacji. Z uwagi na ryzyko onkologiczne podstawowe znaczenie ma jednak określenie, które z nich powinny być poddane badaniu cytologicznemu i leczeniu.
CELE ARTYKUŁU
Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:
• wdrożyć pierwsze kroki w diagnostyce guza tarczycy
• rozpoznać sytuację wymagającą pilnego skierowania chorego do innych specjalistów (endokrynologa, chirurga onkologa, laryngologa)
• kontynuować obserwację, leczenie guzów tarczycy zlecone przez endokrynologa
Guz tarczycy często jest źródłem niepokoju pacjenta. Znajomość zasad wstępnej oceny i monitorowania tych zmian pomaga skutecznie wyodrębnić spośród zdecydowanej większości zmian niewymagających interwencji nieliczne, które zagrażają zdrowiu i stanowią wskazanie do pilnej diagnostyki oraz leczenia. Dostępne opcje terapeutyczne, w tym leczenie operacyjne, terapia jodem promieniotwórczym, a niekiedy L-tyroksyną czy etanolem podawanym drogą przezskórnych wstrzyknięć, pozwalają na optymalizację postępowania w zależności od sytuacji klinicznej.
Definicje
Guz tarczycy to zmiana wyczuwalna palpacyjnie na szyi, będąca najczęściej wynikiem ogniskowego rozrostu komórek tarczycy, zmian zwyrodnieniowych i włóknienia.
Ultrasonograficznie guzowi tarczycy odpowiada zmiana ogniskowa wyróżniająca się z otaczającego ją miąższu tarczycy odmienną echogenicznością lub echostrukturą, uwidoczniona w co najmniej dwóch prostopadłych przekrojach.
Histologicznie guzy tarczycy to heterogenna grupa, w której stwierdza się:
1. zmiany nowotworopodobne, w tym:
- guzy hiperplastyczne (stanowiące 85% łagodnych guzów tarczycy)
- torbiele
- ogniska zapalenia
- rozrost pooperacyjny, po napromienianiu
2. gruczolaki pęcherzykowe (stanowiące do 15% łagodnych guzów tarczycy) i guzy pokrewne
3. raki tarczycy (brodawkowaty, pęcherzykowy, rdzeniasty, niskozróżnicowany, anaplastyczny)
4. inne nowotwory tarczycy (w tym chłoniak, szpiczak, potworniak, przerzuty, głównie raka nerki, płuc, sutka, przewodu pokarmowego, czerniaka).1
Wole guzowate (guzkową chorobę tarczycy) rozpoznaje się w przypadku stwierdzenia, niezależnie od wielkości i stanu czynnościowego tarczycy:
- palpacyjnie: co najmniej jednego guza tarczycy lub
- ultrasonograficznie: co najmniej jednej zmiany ogniskowej o średnicy >1 cm
po wykluczeniu nowotworu złośliwego (na podstawie wyniku biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej i oznaczenia stężenia kalcytoniny).2