Opracowanie stanowi przegląd zagadnień dotyczących zastosowania testu na obecność kalprotektyny w stolcu w celu różnicownia zapalnych i czynnościowych chorób jelit.

Diagnostyka chorób zapalnych jelit (IBD – inflammatory bowel disease), czyli choroby Leśniowskiego i Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, opiera się na obrazie klinicznym oraz badaniach obrazujących – przede wszystkim kolonoskopii z ileoskopią, a także na badaniach radiologicznych. Zespół jelita nadwrażliwego (IBS – irritable bowel syndrome) rozpoznaje się na podstawie Kryteriów Rzymskich III, które bazują na anamnezie.

Test z kalprotektyną jest rekomendowany jako dodatkowa opcja wspierająca klinicystów w różnicowaniu pomiędzy IBD i IBS u chorych, u których trzeba przeprowadzić szybką diagnostykę wstępną.

Kalprotektyna jest wydzielana do światła jelita w trakcie procesów zapalnych. Z tego powodu może służyć jako marker procesów zapalnych w przewodzie pokarmowym oraz w diagnostyce różnicowej pomiędzy chorobami zapalnymi i niezapalnymi. Ma to znaczenie zwłaszcza u chorych, którzy w ciągu ostatnich 6 tygodni mieli niecharakterystyczne objawy ze strony przewodu pokarmowego.

IBS jest częstym schorzeniem czynnościowym charakteryzującym się bólem brzucha, dyskomfortem, wzdęciami, zmianą rytmu wypróżnień. Jego przyczyna jest niejasna, nie ma wyróżniających cech patologicznych, prowadzi się leczenie objawowe. Badania fizjologiczne wykazują wzmożoną wrażliwość skojarzoną z nadmierną aktywnością mięśni ściany jelita. Zaostrzenia mogą być wywołane przez niewłaściwą dietę lub stres. Choroba jest dokuczliwa i wpływa na aktywność życiową, ale nie stanowi poważnego zagrożenia.

Kliniczne wytyczne NICE clinical guidelines 61 wskazują, że IBS występuje u 10-20% populacji. Rzeczywista częstość tej choroby może być większa, ponieważ wielu pacjentów cierpiących na IBS nie zgłasza się do lekarza. Dane NICE guideline cites NHS Direct online sugerują, że 75% osób szuka pomocy w tym serwisie internetowym. IBS zwykle dotyka ludzi pomiędzy 20 a 30 r.ż., dwukrotnie częściej kobiet niż mężczyzn i częściej dorosłych niż dzieci. Ostatnie dane sugerują zwiększenie występowania IBS u ludzi starszych.

Rozpoznanie IBS na ogół jest stawiane jedynie na podstawie anamnezy. Według NICE clinical guidelines 61 w przypadku niespecyficznych dolegliwości ze strony jamy brzusznej występujących u dorosłych w ciągu ostatnich 6 miesięcy należy zwrócić uwagę na obecność objawów alarmujących. Trzeba wziąć pod uwagę anemię, uczucie przeszkody w odbytnicy, markery zapalenia. Pacjenci z tymi objawami lub dodatnimi wynikami testów wskazujących na IBD powinni zostać skierowani do specjalisty gastroenterologa.