W kolejnym artykule z cyklu „Profesjonalizm lekarski” dr Magdalena Wrzesińska omawia przemiany, jakie zachodziły we wzajemnych relacjach pomiędzy lekarzem a pacjentem, począwszy od postawy holistycznej, poprzez biologiczny paradygmat zdrowia, aż do konsumeryzmu. Przedstawia również ewolucję podejścia lekarza do pacjenta od modelu autorytarnego do partnerskiego i związane z nimi strategie komunikowania się.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien:

• rozumieć funkcjonowanie instytucji medycznych oraz społeczną rolę lekarza

• znać zasady partnerskiego modelu współpracy z pacjentem

• znać zasady określania celów związanych z procesem terapeutycznym i rehabilitacyjnym

W poprzednich artykułach naszego cyklu omawialiśmy przemiany zachodzące w podejściu do profesjonalizmu lekarskiego wraz z upływem czasu oraz zmianami kontekstu kulturowo-społecznego. Tym razem skoncentrujemy się na bardzo ważnym aspekcie tych przemian, jakim jest wzajemna relacja lekarz – pacjent.

Relacja między lekarzem a pacjentem odgrywała szczególną rolę już w starożytnej Grecji. W okresie tym lekarz w swojej praktyce zawodowej wykazywał holistyczną postawę wobec pacjenta, która zakładała powiązanie opisu stanu zdrowia fizycznego pacjenta z jego funkcjonowaniem psychospołecznym. W wyniku rozwoju dualizmu kartezjańskiego został zapoczątkowany biologiczny paradygmat zdrowia, który pomijał wieloaspektowość etiopatogenezy dysfunkcji i chorób. Przełom w myśleniu o przyczynach choroby nastąpił w połowie ubiegłego wieku, kiedy World Health Organization zaproponowała definicję zdrowia, które określono jako pełny dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie tylko brak choroby czy ułomności.¹

Współczesny model funkcjonowania służby zdrowia jest wynikiem mieszaniny holizmu, dualizmu i konsumeryzmu. Celem konsumeryzmu jest ochrona interesów pacjentów, a także kontrola jakości usług medycznych przez samych konsumentów. Pogląd ten rozwinął się w odpowiedzi na aktywną postawę pacjentów i ich skłonność do angażowania się w procesy decyzyjne związane z wyborem określonych postaw wobec zdrowia i choroby. Podłożem dla rozwoju tego nurtu były również przemiany kulturowe i polityczne w państwach zachodnich, w wyniku których usługi medyczne zostały przeobrażone w system konsumpcyjny, a pacjent został nazwany „klientem”.