Wskazania do leczenia chirurgicznego w ostrym zapaleniu trzustki ewoluowały na przestrzeni dekad. Obecnie uważa się, że najlepsze wyniki leczenia można osiągnąć, unikając leczenia inwazyjnego lub maksymalnie je odraczając.

Leczenie chorych na ostre zapalenie trzustki (OZT) spoczywa w rękach internistów, gastroenterologów, chirurgów, endoskopistów i anestezjologów specjalizujących się w intensywnej terapii. Ostre zapalenie trzustki jest chorobą nie do końca opanowaną przez medycynę, a jego ciężka postać pozostaje jednym z największych problemów klinicznych. Wciąż trwają badania, których celem jest poprawa wyników leczenia. W 2013 r. American College of Gastroenterology¹ opublikowało najnowsze zalecenia dotyczące postępowania u chorych z ostrym zapaleniem trzustki. Podsumowano w nich wyniki badań z ostatnich 10 lat. Podkreślona została kluczowa rola intensywnego nawadniania drogą dożylną w pierwszych godzinach hospitalizacji jako skutecznego postępowania ograniczającego rozwój niewydolności narządowej, martwicy trzustki i zmniejszającego śmiertelność. Potwierdzono rolę antybiotyków penetrujących do obszarów martwicy w leczeniu zakażonej martwicy, niemniej nie rekomenduje się ich profilaktycznego stosowania. Wskazania do leczenia zabiegowego powikłań OZT uległy ograniczeniu na rzecz leczenia zachowawczego, technik endoskopowych i drenażu pod kontrolą radiologiczną.

Wytyczne

Rozpoznanie ostrego zapalenia trzustki

1. Należy stwierdzić co najmniej dwa z trzech objawów: typowy ból brzucha, stężenie amylazy i/lub lipazy trzykrotnie przewyższające normę i charakterystyczne zmiany w obrazie radiologicznym narządów jamy brzusznej (tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego).

2. Tomografię komputerową z kontrastem i/lub rezonans magnetyczny trzustki należy wykonać tylko chorym, u których rozpoznanie jest niepewne lub których stan kliniczny nie poprawił się po 48-72 godzinach leczenia szpitalnego.

Ustalanie etiologii

1. Każdy chory z ostrym zapaleniem trzustki powinien mieć wykonane badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej.

2. Chorym, u których nie stwierdza się kamicy żółciowej, a wywiady wykluczają etiologię związaną z nadużywaniem alkoholu, należy oznaczyć stężenie triglicerydów w surowicy krwi – ich stężenie >1000 mg/dl można brać pod uwagę jako przyczynę zachorowania.

3. W przypadku chorych w wieku powyżej 40 lat należy rozważyć guz trzustki jako przyczynę ostrego zapalenia trzustki.

4. U chorych z idiopatycznym ostrym zapaleniem trzustki należy ograniczyć diagnostykę endoskopową, ponieważ ryzyko powikłań przewyższa korzyści wynikające z wykonania badania.