Choroby internistyczne u kobiet w ciąży
Niedokrwistość w ciąży i połogu
dr n. med. Agnieszka Janus1, prof. dr hab. n. med. Krzysztof Chojnowski2
Niedokrwistość powoduje wiele poważnych zagrożeń dla prawidłowego rozwoju płodu, przebiegu ciąży oraz zwiększa ryzyko powikłań okołoporodowych i połogowych.
CELE ARTYKUŁU
Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:
• rozpoznać niedokrwistość w ciąży i połogu
• wdrożyć podstawowe badania w kierunku diagnostyki różnicowej niedokrwistości podczas ciąży i połogu
• wdrożyć leczenie w najczęstszych przypadkach niedokrwistości podczas ciąży i połogu
• rozpoznać przypadki wymagające skierowania ciężarnej z niedokrwistością do hematologa
Niedokrwistość jest najczęstszym powikłaniem hematologicznym w ciąży. Ciąża jest związana z wieloma fizjologicznymi zmianami, które dotyczą również erytropoezy i składu krwi. Aktywność erytropoezy zwiększa się wraz z rozwojem ciąży. Rośnie objętość krwi krążącej głównie w wyniku większej o ok. 50% objętości osocza. Całkowita masa krwinek czerwonych również zwiększa się, ale w mniejszym stopniu, co prowadzi do fizjologicznej niedokrwistości z rozcieńczenia.
Definicja
Niedokrwistość w ciąży to stan zmniejszenia stężenia hemoglobiny poniżej 11 g/dl w pierwszym i drugim trymestrze ciąży i poniżej 10,5 g/dl w trzecim trymestrze. Jest ona klasyfikowana jako łagodna (Hb 10-11 g/dl), umiarkowana (7-10 g/dl) i ciężka (<7 g/dl).
Epidemiologia i przyczyny
Częstość występowania niedokrwistości w ciąży jest większa w krajach rozwijających się i o niskim standardzie życia niż w krajach rozwiniętych. Według danych World Health Organization (WHO) niedokrwistość występuje u ok. 42% ciężarnych.1-3 W ponad 50% przypadków jest związana z niedoborem żelaza. Drugą najczęstszą przyczyną niedokrwistości w ciąży jest niedobór kwasu foliowego. Do innych przyczyn zaliczają się: niedobór witaminy B12, choroby pasożytnicze, przewlekłe stany zapalne, zakrzepowe mikroangiopatie, niedobór witaminy A, niedokrwistości wrodzone, niedokrwistości autoimmunohemolityczne i niedokrwistości aplastyczne. Częstość występowania niedokrwistości w ciąży w dużym stopniu zależy od czynników geograficznych i etnicznych. Dotyczy to przede wszystkim wrodzonych niedokrwistości hemolitycznych, niedokrwistości związanej z zakażeniem HIV i inwazji pasożytniczych (tab. 1).
W badaniach przeprowadzonych w Polsce niedokrwistość występowała u 41,4% ciężarnych i najczęściej była związana z niedoborem żelaza (75-87%), a następnie z niedoborem kwasu foliowego i witaminy B12.4 Niedokrwistość w połogu jest konsekwencją niewyrównanej niedokrwistości w ciąży lub wynika z krwotoku okołoporodowego.
