Ze względu na dużą częstość występowania zaburzeń odżywienia chorych na nowotwory ocena stanu odżywienia jest istotnym elementem badania tych pacjentów. Im wcześniej rozpocznie się leczenie żywieniowe, tym większa szansa na jego skuteczność. Ocena i regularne monitorowanie stanu odżywienia mogą przynosić wymierne korzyści kliniczne, przyczyniając się do poprawy rokowania i jakości życia chorych.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu Czytelnik powinien znać:

• główne przyczyny nieprawidłowego stanu odżywienia u chorych na nowotwory

• częstość występowania zaburzeń w stanie odżywienia

• elementy składające się na nowotworowy zespół anoreksja-kacheksja

• metody oceny stanu odżywienia

• ogólne zasady postępowania żywieniowego w razie stwierdzenia istniejącego bądź zagrażającego niedożywienia

Wstęp – choroba nowotworowa w świetle aspektów żywieniowych

Wiele nieprawidłowości w metabolizmie składników odżywczych towarzyszących chorobie nowotworowej, jak również subkliniczny stan zapalny i anorektyczne działanie biologicznie aktywnych substancji determinują sposób żywienia i stan odżywienia pacjentów chorych na nowotwór. Ponadto indukowana leczeniem przeciwnowotworowym dysfunkcja żołądkowo-jelitowa lub zmienione na skutek rozległych resekcji warunki anatomiczne mogą przyczyniać się do nieadekwatnego spożycia oraz niewłaściwego trawienia i wchłaniania składników pokarmowych.

Klinicznym przejawem tych niezwykle złożonych zaburzeń oraz wielu czynników jatrogennych działających na organizm chorego jest m.in. nieprawidłowy stan odżywienia. Według różnych danych częstość występowania niedożywienia w populacji pacjentów z guzami litymi waha się od 40 do nawet 70-80%, zależnie od umiejscowienia i rodzaju nowotworu oraz stopnia jego zaawansowania.^1-4

Charakterystyczna dla choroby nowotworowej jest postępująca utrata przede wszystkim beztłuszczowej masy ciała (LBM – lean body mass) oraz upośledzenie łaknienia, co w konsekwencji prowadzi do pogorszenia stanu ogólnego i stopnia niezależności funkcjonalnej.^5,6

Elementy te składają się na obciążające rokowanie zespoły kliniczne – kacheksję nowotworową bądź zespół anoreksja-kacheksja (CACS – cancer anorexia-cachexia syndrome), które są bezpośrednimi przyczynami zgonów 10-20% chorych na nowotwory.^5,6

Warto podkreślić, że według międzynarodowego konsensu rozwój kacheksji nowotworowej jest stopniowy. Stanowi bowiem kontinuum zaburzeń metabolicznych i energetycznych – począwszy od prekacheksji przez kacheksję, aż do opornej kacheksji.6 Jest to is...