Majaczenie jest to nagłe osłabienie procesów poznawczych spowodowane różnymi czynnikami somatycznymi. Stosowanie leków psychotropowych będzie mało skuteczne, jeżeli przyczyna majaczenia nie zostanie wykryta i wyeliminowana. Ważnym elementem postępowania wobec chorych z majaczeniem jest zapewnienie im bezpieczeństwa.

Wstęp

Zaburzenia świadomości zaliczane są do organicznych zaburzeń psychicznych, co oznacza, że występujące w ich przebiegu objawy psychopatologiczne są konsekwencją dysfunkcji mózgu, która spowodowana jest czynnikami chorobowymi zakłócającymi homeostazę. Współczesne systemy klasyfikacyjne (ICD – International Classification of Disorders, DSM – Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) opisują majaczenie jako przykład zaburzeń tego typu. Zrezygnowano w nich z wyróżniania innych zaburzeń świadomości, takich jak zamroczenie czy splątanie.

Majaczenie (delirium) – historia pojęcia

Termin „delirium” po raz pierwszy wprowadził Aulus Cornelius Celsus (ok. 25-30 r. p.n.e.). „Delirare” w języku łacińskim oznacza „być poza drogą” lub „błądzić”. Celsus próbował w ten sposób określić zaburzenia psychiczne, które spowodowane są stanami zapalnymi.

Przedstawiciele psychiatrii niemieckiej w XIX w. wyróżniali delirium jako oddzielną psychozę charakteryzującą się zaburzeniami poznawczymi i ruchowymi, spowodowaną chorobami somatycznymi. Stan ten określano w różny sposób: ostry zespół mózgowy, egzogenna mania, psychoza, intoksykacja, psychoza infekcyjna. W 1892 r. francuski psychiatra Peter Chaslin, opisując zaburzenia psychiczne występujące u chorych somatycznie, użył terminu „confusion mentale primitive”. W ten sposób połączył używane wcześniej nazwy szczegółowe.¹

Kolejnym krokiem w kierunku konceptualizacji terminu były prace Karla Bonhoeffera, który zauważył, że różne czynniki egzogenne mogą powodować podobne, niespecyficzne zespoły psychopatologiczne, wśród których opisał delirium. W XX w. ugruntowało się przekonanie, że majaczenie jest niespecyficzną reakcją mózgu na czynniki egzogenne, a głównym elementem psychopatologii jest przymglenie świadomości, tj. zmniejszenie jasności rozpoznawania otoczenia z towarzyszącymi zaburzeniami uwagi. Znalazło to odzwierciedlenie w klasyfikacji ICD-10 i DSM-IV.^2,3

Współczesne kryteria diagnostyczne majaczenia

Współczesne systemy klasyfikacyjne przyjęły podobne kryteria diagnostyczne majaczenia. Najogólniej można stan ten zdefiniować jako nagłe osłabienie procesów poznawczych spowodowane różnymi czynnikami somatycznymi (egzogennymi). Do głównych objawów...