Kurcze mięśni to problem, z którym często spotyka się w swojej praktyce lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Kurcze mięśniowe to objaw występujący w wielu stanach chorobowych i fizjologicznych. Poznanie mechanizmu powstawania kurczów mięśni, najczęstszych schorzeń je wywołujących, jak również niektórych mitów dotyczących etiopatogenezy ułatwiają ich diagnostykę i leczenie.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien:

• przedstawić najczęstsze przyczyny kurczów mięśni

• wdrożyć podstawowe postępowanie terapeutyczne w przypadku kurczów mięśni

• rozpoznać sytuację wymagającą skierowania pacjenta do innych specjalistów

Kurcze mięśni to nagłe, mimowolne, krótkotrwałe (trwające od kilku sekund do kilku minut) i bardzo bolesne skurczenie mięśnia lub zespołu sąsiadujących ze sobą mięśni, któremu towarzyszy ich zesztywnienie i brak zdolności funkcjonalnych. Kurcze mięśni najczęściej występują w obrębie mięśni kończyn dolnych.

Do bolesnych kurczów mięśni dochodzi w różnych sytuacjach, zarówno w stanach fizjologicznych, jak i patologicznych. Wyróżnia się skurcze:

• na skutek wysiłku mięśni, występujące często podczas uprawiania sportu i obejmujące mięśnie łydek (u biegaczy, triathlonistów) lub mięśnie ramion (u pływaków)^1-10
• spowodowane zaburzeniami krążenia, występujące przy zakrzepowo-zarostowym zapaleniu naczyń i miażdżycy tętnic oraz niewydolności żylnej¹¹
• spowodowane odwodnieniem organizmu, pojawiające się w trakcie biegunki u dzieci i niemowląt podczas wymiotów
• występujące w czasie ciąży
• występujące na skutek zatrucia alkoholem, ołowiem, tlenkiem węgla itp.
• nocne, pojawiające się w półśnie i we śnie, prawdopodobnie na skutek utrzymywania nóg w pozycji zgiętej.
  
  

Panuje powszechny pogląd, że na powstawanie bolesnych kurczów mięśni związanych z wysiłkiem fizycznym (EAMC – exercise-associated muscle cramps) może wpływać odwodnienie i niedobór pewnych pierwiastków chemicznych, więc wystarczy zadbać o właściwe uzupełnienie płynów i elektrolitów, a będzie po kłopocie.^1-6 Jeszcze bardziej rozpowszechnione jest przekonanie, że najbardziej popularnym suplementem, który chroni przed kurczami, jest oczywiście magnez. Takie poglądy nie mają jednak naukowego potwierdzenia.

Stwierdzono, że odwodnienie nie ma wpływu na powstawanie EAMC.4-6 W teorii stan odwodnienia może zmniejszać przestrzeń śródmiąższową, czyli prowadzić do wzrostu ciśnienia i ucisku na zakończenia nerwowe, co może indukować skurcz. Okazało się jedna...

Okazało się, że czynność elektryczna mięśni objętych skurczem jest znamiennie większa, co może sugerować zaburzenia kontroli nerwowo-mięśniowej jako główną przyczynę kurczów. Potwierdzają to wyniki wielu badań, zarówno w ludzkim modelu doświadczal...