Problemem ostatnich lat jest narastająca oporność S. pneumoniae na penicyliny i inne grupy leków przeciwbakteryjnych.

Dwoinka zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae) jest zaliczana do najważniejszych patogenów bakteryjnych człowieka. WHO umieściła zakażenia pneumokokowe, obok malarii, na pierwszym miejscu listy chorób zakaźnych, których zwalczanie i zapobieganie powinno mieć najwyższy priorytet.

Pneumokoki zdolne są wywołać zakażenie większości tkanek ciała. Uważa się, że z zakażeniem pneumokokowym jest związanych ponad 30 różnych chorób, z których najgroźniejsza jest inwazyjna choroba pneumokokowa przebiegająca pod postacią zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub ciężkiego zapalenia płuc z bakteriemią. Szacuje się, że drobnoustrój ten w skali świata odpowiada za około 3,5 mln zgonów rocznie, z czego około 1 mln z powodu zapalenia płuc. W grupie podwyższonego ryzyka zakażenia znajdują się małe dzieci, osoby o obniżonej odporności, osoby po 65 r.ż., chorzy z przewlekłymi chorobami płuc, chorobą alkoholową, cukrzycą oraz funkcjonalną lub anatomiczną asplenią. Zwiększona podatność na zakażenia pneumokokowe w tych populacjach jest związana z zaburzeniami układu odporności miejscowej i (lub) ogólnej, upośledzeniem odporności komórkowej lub osłabioną eliminacją patogenu. Na zakażenie pneumokokowe bardziej niż rasa biała są podatni Afroamerykanie, rodowici Amerykanie i mieszkańcy Alaski.

Historia

W preparacie bezpośrednim drobnoustrój wygląda jak zwrócone do siebie podstawami dwa płomyki świec – stąd wcześniejsza nazwa Diplococcus pneumoniae. Obie komórki może otaczać wspólna polisacharydowa otoczka utrudniająca organizmowi gospodarza rozpoznanie bakterii jako intruza. Otoczka jest podstawą typowania serologicznego i do dnia dzisiejszego stwierdzono istnienie ponad 90 jej typów serologicznych. Uważa się również, że szczepy otoczkowe są 10⁵ razy bardziej wirulentne od bezotoczkowych. Badania nad pneumokokami są szeroko prowadzone od pierwszej hodowli w 1881 r. i odegrały one olbrzymią rolę w rozwoju genetyki. W 1928 r. brytyjski naukowiec Frederick Griffith zaobserwował, że jeśli wstrzykiwano myszom niechorobotwórczy szczep pneumokoka jednocześnie z zabitymi komórkami szczepu chorobotwórczego, to zwierzęta chorowały, a w ich ciele wykrywano żywe bakterie wyglądające tak jak bakterie szczepu chorobotwórczego. Po kilkunastu latach Oswald Avery, Colin MacLeod i Maclyn McCarty wyjaśnili naturę tego tajemniczego zjawiska i dowiedli, że odpowiada za nie kwas deoksyrybonukleinowy. Był to dowód, że nośnikiem cech genetycznych w komórce jest DNA. Okazało się też, że S. pneumoniae ma naturalną zdolność pobierania DNA z otoczenia i włączania go do swojego genomu. Proces ten nazwano transformacją. Avery, MacCleod i McCarty otrzymali za to odkrycie Nagrodę Nobla, Griffith jednak nie doczekał wyjaśnienia zjawiska, zginął podczas bombardowania Londynu przez Niemców w 1941 roku.