Inhibitory pompy protonowej są również stosowane w profilaktyce owrzodzeń stresowych na oddziałach intensywnej terapii (OIT). Opublikowane w 1999 roku wytyczne The American Society of Health System Pharmacists zalecają profilaktykę owrzodzeń stresowych u pacjentów, którzy spełniają przynajmniej jedno z trzech dużych kryteriów:

1. koagulopatia (międzynarodowy znormalizowany współczynnik czasu protrombinowego [INR – international normalized ratio] >1,5 lub czas częściowej tromboplastyny [PTT – partial thromboplastin time] >2 razy powyżej wartości kontrolnych)

2. mechaniczna wentylacja przez >48 godzin

3. obecność w wywiadzie krwawienia lub owrzodzenia przewodu pokarmowego w ciągu ostatniego roku

lub przynajmniej dwa z mniejszych kryteriów:

1. sepsa

2. pobyt na OIT trwający ≥1 tydzień

3. utajona obecność krwi w stolcu trwająca ≥6 dni

4. terapia glikokortykosteroidami (>250 mg hydrokortyzonu lub innego glikokortykosteroidu w równoważnej dawce).21

Wytyczne z 2012 roku opracowane dla chorych z ciężką sepsą lub wstrząsem septycznym zalecają rutynowe, profilaktyczne stosowanie antagonistów receptora H2 (H2RA) lub PPI u tych chorych.

Zalecenia profilaktycznego stosowania leków hamujących wydzielanie kwasu w żołądku u chorych w ciężkim stanie oparte są jednak na słabych, niedostatecznie udokumentowanych dowodach z badań klinicznych.22 Nie wiadomo również, jak bardzo rozpowszechnione są zalecenia profilaktyki wrzodów stresowych na OIT na całym świecie. Ostatnio wytyczne profilaktyki wrzodów stresowych na OIT podsumowane zostały przez Danish Society of Intensive Care Medicine and the Danish Society of Anesthesiology and Intensive Care Medicine.23 Autorzy tych duńskich wytycznych potwierdzili, że aktualne dane kliniczne na ten temat są niewystarczające, aby można było wysnuć pewne wnioski dotyczące optymalnego postępowania z chorymi. Zalecono więc, aby nie stosować rutynowo profilaktyki owrzodzeń stresowych u dorosłych chorych w ciężkim stanie klinicznym. Stwierdzono ponadto, że brakuje wystarczających dowodów na stosowanie takiej profilaktyki w określonych subpopulacjach chorych na OIT – konkretnie u chorych z sepsą, rozległymi oparzeniami lub urazami ciała, po operacjach w obrębie klatki piersiowej oraz żywionych dojelitowo. Ostatecznie zalecono kliniczną indywidualizację wskazań do profilaktyki owrzodzeń stresowych oraz stosowanie PPI, a nie H2RA.

PODSUMOWANIE

Niewiedza na temat właściwych wskazań do stosowania PPI oraz sposobu prowadzenia tej terapii jest bardzo częsta wśród lekarzy pracujących na oddziałach szpitalnych oraz w przychodniach.

Niewłaściwe (brak wskazań) lub nadmierne (zbyt długie) stosowanie PPI naraża chorych na niepotrzebne koszty i ryzyko działań niepożądanych.

Ponieważ zjawisko to ma ogromną skalę, niezbędne jest ciągłe i intensywne szkolenie lekarzy dotyczące prawidłowego stosowania PPI.

Piśmiennictwo

1. http://www.fda.gov/downloads/advisorycommittees/committeesmeetingmaterials/pediatricadvisorycommittee/ucm214657.pdf.

2. Ahrens D, Behrens G, Himmel W, et al. Appropriateness of proton pump inhibitor recommendations at hospital discharge and continuation in primary care. Int J Clin Pract 2012;66(8):767-73.

3. Guslandi M. Steroid ulcers: Any news? World J Gastrointest Pharmacol Ther 2013;4(3):39-40.

4. Abraham NS, Hlatky MA, Antman EM, et al. ACCF/ACG/AHA 2010 Expert Consensus Document on the concomitant use of proton pump inhibitors and thienopyridines: a focused update of the ACCF/ACG/AHA 2008 expert consensus document on reducing the gastrointestinal risks of antiplatelet therapy and NSAID use: a report of the American College of Cardiology Foundation Task Force on Expert Consensus Documents. Circulation 2010;122(24):2619-33.

5. Morneau KM, Reaves AB, Martin JB, et al. Analysis of gastrointestinal prophylaxis in patients receiving dual antiplatelet therapy with aspirin and clopidogrel. J Manag Care Pharm 2014;20(2):187-93.

6. Agewall S, Cattaneo M, Collet JP, et al.; ESC Working Group on Cardiovascular Pharmacology and Drug Therapy and ESC Working Group on Thrombosis. Expert position paper on the use of proton pump inhibitors in patients with cardiovascular disease and antithrombotic therapy. Eur Heart J 2013;34(23):1708-13.

7. Reimer C, Søndergaard B, Hilsted L, et al. Proton-pump inhibitor therapy induces acid-related symptoms in healthy volunteers after withdrawal of therapy. Gastroenterology 2009;137:80-7.

8. Betton GR, Dormer CS, Wells T, et al. Gastric ECL-cell hyperplasia and carcinoids in rodents following chronic administration of H2-antagonists SK&F 93479 and oxmetidine and omeprazole. Toxicol Pathol 1988;16:288-98.

9. Jianu CS, Lange OJ, Viset T, et al. Gastric neuroendocrine carcinoma after long-term use of proton pump inhibitor. Scand J Gastroenterol 2012;47:64-7.

10. Jianu CS, Fossmark R, Viset T, et al. Gastric carcinoids after long-term use of a proton pump inhibitor. Aliment Pharmacol Ther 2012;36:644-9.

11. Brunner G, Athmann C, Schneider A. Long-term, open-label trial: safety and efficacy of continuous maintenance treatment with pantoprazole for up to 15 years in severe acid-peptic disease. Aliment Pharmacol Ther 2012;36:37-47.

12. Corleto VD, Festa S, Di Giulio E, et al. Proton pump inhibitor therapy and potential long-term harm. Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes 2014;21(1):3-8.

13. Freedberg DE, Salmasian H, Friedman C, et al. Proton pump inhibitors and risk for recurrent Clostridium difficile infection among inpatients. Am J Gastroenterol 2013;108(11):1794-801.

14. Targownik LE, Leslie WD, Davison KS, et al; CaMos Research Group. The relationship between proton pump inhibitor use and longitudinal change in bone mineral density: a population-based study [corrected] from the Canadian Multicentre Osteoporosis Study (CaMos). Am J Gastroenterol 2012;107(9):1361-9.

15. Shaib YH, Rugge M, Graham DY, et al. Management of gastric polyps: an endoscopy-based approach. Clin Gastroenterol Hepatol 2013;11(11):1374-84.

16. Heidelbaugh JJ, Kim AH, Chang R, et al. Overutilization of proton-pump inhibitors: what the clinician needs to know. Therap Adv Gastroenterol 2012;5(4):219-32.

17. Haastrup P, Paulsen MS, Zwisler JE, et al. Rapidly increasing prescribing of proton pump inhibitors in primary care despite interventions: A nationwide observational study. Eur J Gen Pract 2014;20(4):290-3.

18. Patterson Burdsall D, Flores HC, Krueger J, et al. Use of proton pump inhibitors with lack of diagnostic indications in 22 Midwestern US skilled nursing facilities. J Am Med Dir Assoc 2013;14(6):429-32.

19. Haroon M, Yasin F, Gardezi SK, et al. Inappropriate use of proton pump inhibitors among medical inpatients: a questionnaire-based observational study. JRSM Short Rep 2013;4:36.

20. Jarchow-Macdonald AA, Mangoni AA. Prescribing patterns of proton pump inhibitors in older hospitalized patients in a Scottish health board. Geriatr Gerontol Int 2013;13:1002-9.

21. American Society of Health-System Pharmacists Commission on Therapeutics ASHP therapeutic guidelines on stress ulcer prophylaxis. Am J Health Syst Pharm 1999;56(4):347-79.

22. Krag M, Perner A, Wetterslev J, et al. Stress ulcer prophylaxis versus placebo or no prophylaxis in critically ill patients. A systematic review of randomised clinical trials with meta-analysis and trial sequential analysis. Intensive Care Med 2014;40(1):11-22.

23. Madsen KR, Lorentzen K, Clausen N, et al. Guideline for stress ulcer prophylaxis in the intensive care unit. Dan Med J 2014;61(3):C4811.

Do góry