prof. dr hab. n. med. Dariusz Moczulski

Szanowni Państwo,

na rynku znajduje się wiele leków, których skuteczności nie udowodniono w wiarygodny sposób. Można je wdrażać do leczenia chorym oczekującym przepisania jakiegoś leku na chorobę lub dolegliwości, których współczesna medycyna nie potrafi skutecznie leczyć. W takich przypadkach jest to jakieś wyjście z trudnej sytuacji, chociażby ze względu na efekt placebo.

Problem zaczyna się jednak wtedy, gdy pacjent bierze kilkanaście leków, a te o nieudowodnionej skuteczności stanowią znaczną część tego zbioru. Każdy dodatkowy lek o nieudowodnionej skuteczności niewątpliwie zmniejsza compliance w przyjmowaniu leków o udowodnionej skuteczności. Wielu osób nie radzi sobie z przyjmowaniem dużej liczby leków, która również może być istotnym obciążeniem finansowym. Część chorych musi w aptece dokonać wyboru, które lekarstwa kupić, a z których zrezygnować. Często niestety zdarza się, że rezygnują z leków o udowodnionej skuteczności, a kupują te o nieudowodnionej skuteczności. Przyczyną tego jest między innymi bardziej przekonujący opis leków o nieudowodnionej skuteczności.

Gdy zauważam taki problem, próbuję namówić pacjenta podczas wizyty do odstawienia leków o nieudowodnionej skuteczności. Muszę przyznać, że jest to zadanie bardzo trudne, szczególnie że nie chcę naruszyć autorytetu lekarza, który je przepisał. Część chorych podchodzi do tego z dużą podejrzliwością, wierząc w przekonujące sformułowania zawarte w opisie tych leków.

Problem ten mogłaby rozwiązać dobra koordynacja w leczeniu chorego przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, która jednak kuleje w Polsce, głównie z przyczyn systemowych. Pacjenci są odsyłani bez umiaru do nieskończonej liczby specjalistów, którzy nie informują w sposób dostateczny lekarza kierującego o zleconych lekach. Pewną trudność stanowi również brak wiedzy lekarzy na temat skuteczności danego leku. Z reguły informację na temat leków lekarz uzyskuje bezpośrednio lub pośrednio od ich producenta. Producenci nie fałszują tych informacji, lecz nie chwalą się brakiem wiarygodnych badań udowadniających skuteczne działanie danego leku. Nawet na szkoleniach organizowanych niezależnie od producentów leków wykładowcy rzadko informują lekarzy o braku udowodnionej skuteczności danego leku. Zwykle formułują wtedy opinie w stylu: „ja nie stosuję tego leku” lub „każdy chory wymaga indywidualnego podejścia”. Warto więc przy włączaniu do leczenia każdego kolejnego leku o nieudowodnionej skuteczności zastanowić się, czy nie spowoduje to, że przy kolejnej wizycie w aptece chory zrezygnuje z wykupienia leku o udowodnionej skuteczności.

Tematem obecnego numeru „Medycyny po Dyplomie” jest „Guz nadnercza”. Warto odświeżyć swoją wiedzę w tym zakresie, zapoznając się z opublikowanym artykułem. Brak dostatecznej wiedzy na ten temat powoduje, że z jednej strony straszy się niepotrzebnie chorego z guzem nadnercza, a z drugiej strony zdarzają się zaniechania dalszej diagnostyki w przypadkach, w których jest ona konieczna.